Lo tableu – III

Per Reinat Toscano

Illustracion per  A1Z2E3R

E pièi, una nuèch, tot se degalhèt e mon beu pantaeis estranh se prefondèt. Per una rason que non sabi, sa maire se revelhèt e ausissèt lo gaire de bruch que fasiam dins la cambra. Sonèt son òme, que nos sosprenguèt au lièch, ieu e ma bèla.

La filha se refugièt en plorant leu dins lei braç de sa maire, dau temps que ieu la menavi pas larga, fàcia à la forca que lo paire tenié e manejava per temptar de me traucar la pèu. Per astre, non sabi coma faguèri, mai capitèri de m’esbinhar e de partir vèrs la cròta, onte posquèri disparéisser coma à l’acostumada sensa me faire agantar.

Èri tirat d’empacha. Mai ela ? L’imaginavi en grand perilh. Me falié absoludament trobar un mejan d’intervenir denant que siguèsse tròup tard. Aquò me faguèt chifrar pendent lei jorns d’après. Fin finala, amorós coma èri, deliberèri de tornar à son ostau e de demandar sa man à son paire. Èra la solucion melhora. De segur, èri ben conscient qu’aquò volié segurament dire qu’auriéu degut demorar dins lo sieu temps. Per totjorn. Mai, après tot, ieu l’aimavi e ela m’aimava… E non aviéu d’estaca dins ma vida modèrna. Alora, perqué esitar?

Trobèri doncas d’àutrei vèstits d’epòca, mai beus qu’aquélei qu’aviéu portat fins aquí, e èri lèst à faire lo viatge un darrier còup. Lo problema fuguèt que, quora m’avesinèri au tableu per i depausar lo poton abituau, m’avisèri que la cara de ma bèla s’èra escafada. Temptèri ben de faire un poton onte èron estadas lei labras, mai ren se debanèt: bolegavi pas d’un det, èri totjorn tancat dins mon epòca, dins mon corredor, ben luènh d’aquela que voliéu anar retrobar.

Tótei mei temptativas per tornar passar lo temps e l’espaci per cambiar definitivament de monde e de vida demorèron vanas. Ren i fasié: mei potons èron desesperadament sensa efècte, la cara de mon aimada avié dispareissut dau tableu e non vesiéu coma aurié poscut tornar sus la tela.

Lei jorns passèron, pièi lei setmanas. Me deguèri resignar à la trista fin d’aquesta istòria misteriosa. Qu’aguèssi just pantaiat ? Èri esquasi lèst à finir per lo crèire. Mai mon amor èra tant grand que non restèri longtemps sensa ren faire. Me falié absoludament trobar un biais d’anar retrobar aquela filha que m’avié pres lo còr e l’èime.

L’ostau de la pichona, n’èri segur, èra au Vau. Me l’avié confermat dins nòstrei conversacions, que, discretament, aviéu virat coma se deu quàuquei questions per m’assegurar dau luèc e dau temps. Mai onte ? Au vilatge, leis ostaus vièlhs son nombrós. Me vesiéu mau anar picar à tótei lei pòrtas e demandar de visitar fins à la cròta per i descurbir l’entrada dau sosterranh ò quauque autre indici.

Anèri trobar mon amic Johan ALGOL, grand coneissère d’istòria locala e de manescrichs, e li contèri mon afaire. Eu me diguèt d’una legenda que n’avié ausit parlar, que contava l’istòria d’una filha dau vilatge qu’èra estada emmurada per son paire vèrs la mema epòca. Dins lo sovenir de Johan ALGOL, sa beutat semblava fòrça à la beutat de la filha de mon aventura. Me conselhèt d’anar furgar dins leis archius dau vilatge per i cercar quauqua precision de mai.

Fuguèt un trabalh longàs, que me prenguèt fòrça energia e fòrça temps. Mai metèri la man sobre una letra onte èra contada la legenda que Johan ALGOL m’en avié parlat. Lo tèxte disié qu’una chata polida dau vilatge s’èra messa à aver la visita, cada nuèch, d’un bèl estrangier que de son còr èra pièi rapidament passat à son lièch. Una nuèch, lo paire leis avié sosprés. Dins un promier temps, avié vougut tuar lo galant à còups de forca, mai lo coquin li avié escapat per la cròta e un sosterranh, çò que de tota evidéncia correspondié à çò que m’èra arribat.

Aquò m’emplissèt d’ànsia denant de legir la seguida. E çò que venié après èra terrible. Maucontent de non aver poscut agantar lo galant, lo paire, per punir sa filha que jutjava desonorada, l’avié embarrada dins la cròta, ò mai precisament dins lo sosterranh, dont l’avié estacada. La letra afirmava que, en realitat, avié agut l’intencion de la laissar ansinda solament per un temps, que paguèsse per sa fauta e demandèsse perdon denant de s’anar entanar dins un convent per lo rèsta de sei jorns.

Mai lei causas non s’èron debanadas coma lo paire avié previst: la filha, enamorada coma èra, s’èra laissada morir, desesperada de plus poder vèire son bèl estrangier.

Per estofar l’afaire, lo paire avié pièi dich que sa filha èra partida de l’ostau coma una sauvatja, sensa donar de rason. E l’afaire s’èra demembrat, en defòra d’aquela letra que la maire avié escrich amé sei lagremas, mai sensa jamai la mandar en degun, de paur dei represalhas de son òme que li avié fach prometre de gardar lo silenci per l’onor de la familha. S’èra acontentada de li ficar dins son libre de preguieras, segura que quauqu’un, un jorn, l’aurié legida: èra estat son biais de descargar son ama en esperant qu’aquò li aurié donat lo sauvament.

Aviéu doncas la confirmacion que mon istòria non èra un pantais. La filha avié vertadierament viugut, bèla coma sus lo tableu e dins mon sovenir, e èri segurament ieu lo bèl estrangier que s’en èra enamorada e à cu s’èra ofèrta.

En farfolhant encara dins leis archius, trobèri d’àutreis elements, que leis avién escrichs de gents qu’avién coneissut aquela familha, e posquèri finalament identificar l’ostau en question. Anèri trobar lei proprietaris e li expliquèri çò que s’èra debanat dins son ostau. Solament çò que disié la letra, s’entende, pas çò qu’aviéu viugut ieu, que m’aurién pres per un caluc e aurién sonat la Polícia ò un mètge e m’aurién fach embarrar.

Dins la cròta, pas de pòrta vèrs un sosterranh. Pasmens, fuguèt aisat de trobar dins una paret la traça d’un passatge qu’èra estat tapat despièi longtemps. Lo proprietari, brave òme, acceptèt per curiositat de me laissar vèire çò que i avié darrier lei pèiras. M’ajudèt à donar quàuquei còups de maça dins lo barri que se durbèt e nos donèt accès au sosterranh. Mé çò que troberiam, degueriam leu sonar lei gendarmas.

Perqué just darrier, i avié un esquelèt assetat, ai fèrres coma un galerian. À l’entorn dau còu, portava una colana m’una medalha que reconeissèri leu : èra precisament aquela qu’aviéu ofèrt à mon aimada dau temps passat…

Dins lei jorns d’après, lo Cònse organisèt lei funeralhas d’aquela filha dau vilatge mòrta per amor. La version oficiala, naturalament, fuguèt aquela de la letra de la maire, e mon aventura demorèt secreta. De tot biais, cu m’aurié cresut ?

Au moment de m’en tornar au mieu, après l’enterrament, me pensèri de destacar lo tableu e de m’en desbarrassar. De tot biais, quina valor aurié poscut aver, ara que la cara se vesié plus ? Mai laissèri lo quadre onte èra, per la soleta rason que, quora m’en aprochèri, m’avisèri que lo retrach i èra mai vesible. Pasmens, non ausèri jamai plus i depausar un poton.