Lo tableu – I

Per Reinat Toscano

Illustracion per Songes et Crayons

Aqueu dimenge, dins lo polit vilatge dau Vau, pròche de Brinhòlas, èra jorn de vuèja-granier. De matin, en tornant dau pan, i passèri, coma fasiéu à cada còup. Non per crompar que que siguèsse, mai just per curiositat. De tot biais, èra sus mon camin, vist que deviéu passar per lo centre. Aviéu que d’alentir un pauc mon pas e de laissar córrer meis uèlhs sobre tótei lei ravans expauats. De segur, siéu coma tótei, e ai totjorn agut dins un canton de ma tèsta l’espèr de destoscar l’objècte rare, lo bòn afaire dau siècle qu’es passat sota lo nas de tótei leis autres, tot en sachent qu’aquò acapita esquasi jamai. Mai que sarié l’èstre uman se non posquèsse pantaiar un pauc ?

Aqueu jorn, pasmens, quora arribèri en aut de la Plaça Gambetta, mon regard fuguèt atrach per un pichòt tableu que pagava pas de mina. Un retrach, qu’aurà fach 15 centimètres per 20 centimètres, pas de mai, e qu’èra tant poussós e patinat que s’en vesié esquasi ren. Se devinava solament qu’èra un retrach feminin que, misteriosament, leis uèlhs, au contrari dau rèsta, semblàvon desgatjats coma au promier jorn, sensa degalh dau temps. E au mai regardavi lo tableu, au mai aviéu una impression estranha: que siguèsson tot beu just aquéleis uèlhs à m’espinchar, à me seguir, e non l’invèrse. Èri pivelat, sensa me poder explicar perqué.

Quauqua ren me botèt doncas à crompar lo tableu. Coma lo proprietari s’en volié vertadierament desbarrassar, fuguèt ben content dei 5 euros que li balhèri. Lo sieu sorrire mostrava ben que n’esperava pas tant!

Arribat au mieu, deliberèri de vèire immediatament çò que i avié sota aquela crosta de vielhum. Pausèri lo pan e lo jornau e m’i botèri sensa perdre una minuta. Aviéu au còr lo bati-bati d’un enfant que non vèi l’ora de durbir sei presents de Nové.

Plan plan, m’una estraça umida, fretèri emé delicadessa per faire partir tot çò qu’escondié la pintura. Pauc à cha pauc, veguèri se dessenhar la cara d’una filha, d’una beutat que n’aviéu jamai vista de pariera, m’un sorrire que valié tótei lei soleus de l’univèrs. D’aquò n’i avié ja pron per me regaudir.

Pasmens, non èri à la fin de mei sospresas. En bas, dins lo canton, i avié un nom. Mai non lo posquèri deschifrar. Regardèri sus lo darrier, en cèrca d’un indici eventuau, e veguèri aparéisser una data, que se legissié clarament: 1750. Me diguèri que, per lo prètz, dins lo fons, aviéu fach un bòn afaire. Lo tableu èra polit e ara, coneissent sa data, l’auriéu meme poscut vendre en linha e n’en tirar una bèla soma.

Finalament, decidèri de lo conservar, au contrari de tota pensada logica. L’endeman, finissèri de lo netejar, pièi crompèri tot lo necessari per confeccionar un quadre e veguèri de li trobar una plaça ben en vista dins mon ostau. Plantèri un claveu sus una paret dau corredor e i fixèri mon retrach. Ansin plaçat, lo podiéu vèire sovent dins la jornada e, à cada còup que passavi davant, aqueu vis de joventa m’emplissié d’un gaug mesclat d’un sentiment qu’aviéu de mau à definir, un gaug que creissé à cada còup.

Pasmens, au fieu dei jorns, li passar davant non bastèt plus. Me sosprenguèri à prendre una cadiera e à m’assetar per contemplar lo tableu. De minutas per començar, pièi d’oras e d’oras. Pièi mi metèri à li parlar. E encara à me revelhar en plena nuèch, un còup, dos còups, dètz còups, destimborlat que non pòdes imaginar. Fins tant qu’una nuèch estirassèri mon matalàs fins dins lo corredor e decidèri que d’ara en avant, sarié estat aquí lo luèc ideau per me jaire.

Pas de dobte: èri amorós de la filha dau retrach. Me semblava viva. E ara, quora li parlavi, me semblava de l’ausir respondre, d’ausir sa votz coma se siguèsse viva davant ieu. M’en podiéu plus destacar, emai se sabiéu qu’èra ren qu’un simple imatge, l’imatge d’una persona mòrta despièi longtemps e que, doncas, non aurié jamai compartit mei sentiments. Ma èri coma Ugolin davant Manon, e continuèri parier à l’aimar ambé obstinacion, conscient que non deviéu mai sensa poder ren faire per luchar. En soma, m’enfonsavi dins una mena de folié dins la quala me sentiéu ben coma jamai avant.

Fins à-n-aquela nuèch que tot cabussèt.