VI. Perduts/ Re evolucion IAM

Per Laurenç Revèst

Me sòno Kévin Vaissac-Breçon. Ai creissut a París. Mon paire es dal sud de França, ai de cosins que devon totjorn i estaire. Sabo gaire. La familha es pichona. Lo paire aguèt una promocion bèla que lo faguèt montar. Montar aut. Segurament mai aut que los Alps e mai car que Las Vegas, París. I rescontrèt ma maire qu’es d’Haití d’origina. Sos parents an partits en Martinica. Pi an finit per anar, sus los conselhs d’una martiniquesa, trabalhar per los servicis d’una comuna en region parisenca. Es aquí que creissèt pi que rescontrèt mon paire. Se maridèron, aguèron tres enfants, lo temps passèt pi divorcièron. E lo paire nos quitèt per tornar al sieu, que non es aicí, mas elevar de cabras en Alvernhe. Fin de l’istòria amb el.

Demoram a Troiffegny le Richeultx. Pròche lo RER. Sus la linha direccion Pòrta de Pantin, París. Via Mesnil-Phatiguey, Nuitville e après Petitmâtheincourt. Las usinas e los cèls cubèrts son nòstres païsatges. La pluèia e la Seine. La grisoille coma dison. De luènh, la torre, simbòl dal país entier tancat dins lo ferre, la torre d’Eiffel. Que sensa nacionalisme francés se seria nomenaa : Torre Bönickhausen. Mas visca la dubertura… dal monde sus París. E non l’invèrs, pecaire.

Sio anat a l’escòla Jules Ferry, al collègi Jules Grevy. Mas aüra, sio en preson. Es un pauc parier. E escrivo en occitan la mieu istòria. Renaisso. Tot començament se fa un pauc d’invèrs.

Los menaires d’empèri an decidit de lor far creire qu’èran franceses al monde que son amb ieu. E per fòrça e administracion, lo son devenguts.

Es la mema frasa que diguèt un estatsunidenc a un cosin haitian e que li parlava de l’universalitat de la lenga anglesa qu’apòrta de pertot la libertat als oprimits que la parlan.

La tieu libertat es aquela de me semblar e per ieu de non cambiar. Confortable.

Tot comencèt un matin al collègi, Max, un balés, un grand de tèrça me venguèt veire. Organizava de ‘bastons’ entre collegians, dos per dos. A ofa. Es aquel qu’avia lançat la mòda.

Sabètz, per veire de causas extraordinàrias, ges de besonh d’anar cercar d’aur dins una cubèrta de nièras, o a la television, o dins los alcòls, basta d’agachar çò que se passa a l’entorn de nosautres, la realitat.

Me venguèt cercar en m’agantant per lo còl e me menèt amb al sieu gropet al centre de la cort. Per se bàter còntra un autre.

E anava dins una maison abandonaa dins los sotasòls. Fumar. Çò que disia, per bular. E avia ja una marca, una mita. Eriam enveioses d’el.

Era un marrit temps mesclat de quarquas escandilhaas de lutz. Plen de pantaises. Imaginar.

Moments a la recerca de se, de l’autre. De l’amor, l’ameur franc. Baisar sus la boca longtemps. E non ancara l’amor occitan. Mas plen de pantaisses e d’istòrias que volriam veras.

E pi, de decepcions, de mesas en retrach, la solucion. Lo grop, lo combat important, imaginat. E aüra determinat. Amb rusa, coma per esperar lo bòn moment.

Quora. En esperant, s’adobar, legir. Descubrir l’istòria estatala, pi l’istòria de las gents. Lor realitat. Liege aquò : Istòria de la colonizacion. Un bibliotecari de passatge me prèsta lo libre. Liejo aquels africans raubats a la terra per èsser venduts coma d’objèctes per de mèstres blancs.

Liejo çò que se passa en Guiana, sembla parier. Parier en las Antilhas, als Estats Units…

Agachavo arèi (parier) las tribus que vendian lors presoniers. Los esclaus europèus de las razzias maugrabinas. Blanc e negre.

Ieu sio mestís. Es la part antilhesa que m’interessava de mai per dire mas originas o la recerca de mas originas.

Ambal jovent, avèm los memes deliris. Se capissèm. Los vièlhs, los parents, paure, son depassats. Despossedits de nosautres. S’apartenèm aüra, devèm far destin. Lo nòstre.

D’amics an mal virat. Ieu avio ancara plus pauc de ligams amb els. Delinquéncia, ASSEDIC, la zòna. Ieu avio poscut entrar per far de remplaçaments a la comuna de París. Fa quarques ans ja, senon quora avio ges de telefonaa per lo trabalh, fasio de manutencion aicí o ailí. De qué comolar los traucs.

E un jorn, lo sota cap dals Servicis que trabalho per la comuna me vòl rescontrar. Me ditz que me pòt ren gardar e me resta lo mes. Après me calrà trobar un autre emplec. Reduccions de budgets e d’autras causas sensa sens per ieu.

Recupero una envelopa amb lo nom escrich sus:

Kévin Véssac. Non lo mieu nom s’escriu Vaissac. E fau gràcia dal nom compausat.

Inutil. Parles de ceba, respònde d’alhet… Pilhan aquel nom per un nom antilhés.

La secretària me mespresa, a manco volgut me recéber. Bramo una protestation davans lo secretariat e… me’n vau.

Desolacion. Lo mes passa. Sio aüra sensa emplec. Ges de plaser, galera.

Lo cat a agantat la ronha, e a començat d’infecir l’apartament, los vestits, nos grata.

E ren de si rire coma la grataqueca qu’avio begua un jorn d’estiu enfant a Niça. Me languisso, deprimo. Nostalgia. Es marrit. Tòco lo fons. La mieu mita me quita. Instable que me ditz. I arribariam a pena amb lo sieu salari de caissiera.

Tòrno activar los contactes ancians.

Un me conselha de passar un estagi pi de far agent de securitat. Coma el. Es una agència gròssa en Iscla de França e cerca de s’implantar en region Lengadòc e Provença-Alps-Còsta d’Azur.

Son a bastir una nòva zòna comerciala e van segurament cercar de monde. Avèm lo prestigi e l’experiéncia de la securitat en region parisenca.

Es fach. Coma cal. Me demandan se sio d’acòrdi per partir ailí. Aurai de fraisses d’installacion. OK. Sortirai de la mieu zòna. Me farà de ben.

Sio pilhat per un magasin grand en una zòna comerciala. Dins un quartier nòu que s’es bastit a l’entorn de l’estadi de Niça. Es tota nòva, es a costat d’una autra zòna comerciala. Un collèga, ancian comerçant en lo centre ciutat ara de mai en mai desertat, velha dins lo comerci gran qu’es en fàcia, delai la carriera pedona. De magasins de tot. A l’entraa, un mòt en patoàs dal sud de França, Benvenguda, tot en dessota de Bienvenue e Welcome. Me fa pensar al paire que disia de mòts en aquest dialecte quora èro jove. Sonava m’a sòrre Mistenflaüta, ieu garrigon, lo fraire ainat garri… Se fonciona aquest trabalh, bèn lèu anarai veire lo paire…

E s’enuiam al trabalh, gaire de monde ven comprar. Avèm crenta per l’avenir de nòstres emplecs. Lo director de la zòna comerciala fa un acamp per far lo ponch e publica d’articles de premsa per bramar a la consomacion. Societat de consomacion. Crear de besonhes. La mitat dals magasins a pena acabats son voides. Ambient estranh. E non i son pron de monde que passan aicí comprar. Que de veire. Tornarà la galera?

Sembla. Devo quitar l’emplec, fin dal periòd d’assag, tombava ensèm. Sabo per lo collega de’n fàcia qu’un autre es estat pilhat en plaça, pistonat per l’adjonction de la societat, son conhat de fach. Tòrno d’amont. Una scèna m’espera. Incapable, quora serà lo declic…? Me ditz la maire, sabo ren. Me’n vau. L’ex a repilhat contacte, m’alberga, enfin me presta un apartament.

Alora, un pauc coma quora èro jove, ambals amics liceans, en bas d’un blòc, charravian per passar lo temps. E sera, quora las mamets èran tornaas de las compras e que cadun es embarrat al sieu. Restava plus que nosautres. Lo temps èra nòstre, l’espaci tanben.

Al telefòn, la maire se lanhava, me pilhava la testa, de lònga. Ancara mens enveia de la veire. E sortir.

Pi un jorn, un amic que fa venir un predicator, un que ditz que cal trobar la via e la patz dins la guerra interiora, entre se, mas tanben a l’exterior de se. Una filosofia de vita, un camin drech al mitan de drairas tòrtas. Me convertisso, e per los qu’o èran ren ancara, fasèm totes parier lains la banda d’amics. Nos fa quarqua ren de mai, entre nosautres un ligam mai fòrt ancara. E pi de sòrres nos estiman per nòstre engatjament. Lèu, una m’es promesa. A la fe. Ieu lo fuec, la destruccion lains la sang. Renaisso. Me dison Lop aüra. Ren de pérder o talament pauc.

E un jorn, partit d’un montatge de testa, tot bassacula. Plus de retorn en reire. Ges de possibilitat, tròup luenh. Una accion fòrta amb fòrça bruch. Marcar los esperits, far parlar de la causa, gràcias a nosautres.

Una telefonaa, per lo jorn dich e tot serà lest. Pi, coma per astre, ma maire telefòna, me vòl veire, quarques jorns avans de passar a l’accion. Sio malaut, enraumassat coma jamai.

E coincidéncia, quarquas oras après, una telefonaa per me dire que fau plus part de l’operacion. Consternacion. Ma maire auria fach de bosin, las aurelhas dal quartier aurian pensat que seria tròup complicat per ieu? Coma me mostrèro ben mens qu’avans, benlèu que m’an balançat? Sio mes de costat.

Liejo lains lo jornal çò qu’an fach. Son anats ancara mai luenh que çò qu’èra previst. Folia. Benlèu avian ja pauc fisança de ieu… Mas quarques jorns après, de monde pausan de questions dins lo quartier, a ma maire.

Tròup tardi, la polícia desbarca al mieu.

E amb la reculaa, me pauso de questions…

An ren contra ieu. Mas fau ren lo bulo.

Òu país!

Saluacion per ieu dal fornier dal quartier.

Dins un ascensor, un ancian que sento parlar en occitan e un jove ditz, ieu tanben parlo lo patoàs. Es un Papet de Pelha que va a l’espital de Mónego. Direccion lo Bastiment Lou Clapas- amfiteatre mas seràn de conferéncias d’una autra banasta.

Vòlo viure. Drech.

Me’n vau. Luènh. Amb ce qu’ai ganhat, tòrno pilhar los estudis.