Per Laurenç Revèst
Qué canal per tornar?
An lo temps. Devon venir s’installar a Cànoa, e benlèu qu’aurian de temps per pilhar lo temps de viure. Recebre los amics. Tè. Auriòl ven.
Despí quant de temps s’èran plus vistes, sabia plus. 10 ans lo darrier còup a Barcelona, e quinze ans fa èra en val d’Aran.
Èra en retardi e diguèt que se faguèt contrarotlar totplen sus l’autovia.
Manquèt la sortia bòna de l’estrès e anèt fins a Mentan. Tòrna vira, i arribèt.
Coma se fossa ier. Charrèron de tot.
Lo país percorregut li explica la diversitat dialectala. Vist, yes !
Susprés es de mi veire passar de l’òrt a la camera e vice versa. 5 minutas fa, levavo de galinas tuaias per un greule e 10 avans de li durbir, provavo de far foncionar lo motocultor dal vesin.
La vida es plena de suspresas. Oei. París ? Es finit! Dire qu’èra la vila dal mieu primier amor.
Totjorn a Cànoa, van dins la maison dal vesin, Monsur C. Lo sieu apartament es un musèu. A viscut amb un artista. A de tablèls pintats d’el de pertot. E de mòbles ancians, de gust. D’estàtuas subre. De glaças per miralhar lo tot.
Assetat dins lo cadeiral, davans lo secretari, nos acuelhe sempre per un chocolat o una frucha. Es un pauc la creacion d’una tradicion. Anam veire Monsur Chocolat !
A una pensaia moderna e senaia, per un ancian. Es just, tròbo. Dins ce que ditz e ce que calria. Totjorn lo mòt per se’n arrire un chícol, amb de chocolat de segur.
Lor cunta l’istòria dal castel Dals Cròcs.
Nòta: Als Crò(t)s o mai versemblablament Als Cròcs vistes l’etimologia, lo deribat croquench e que d’amont se redoblan las s e es ren lo cas dal nom dal vilatge: al cròs, als cròsses seriá (toscanizat pi francizat -mal coma de costuma- en Ascros). Una vila dins lo cèl.
« Acompanhavo mon paire en viraa d’inspeccion. Era en l’aut país, totjorn en Gavotina, l’ocasion de descubrir de vilatges. Aicí lains la valaa d’Esteron.
L’escòla comunala croquencha es just detràs la plaça. Mon paire va veire tanben la cantina, qu’es facha per de monde de la comuna. Fach de maison, es genial per aquels joves. Una vida incomparabla. A talha umana. Un pauc ecologica tanben, a l’anciana dirián d’autres.
E coma ieu, sio ren d’aicí, degun mi jutja. Sio d’aicí o d’autra part, mas de gaire luench totjorn.
Es brumós lo temps. Degun per carriera. Vau far quarques passes, camino. Agacho las maisons que darrier i aguèt o i es de vida, d’istòrias. Tan de cauas darrier aquelas faciaas.
Mens de monde en setmana aüra.
Lo castel croquench es tot en aut. Dals Grimalds Còmtes de Buelh. Enfin çò que ne’n resta. Çò que ne’n sòbra es gaire. Imaginar los Giuglaris joglars, la vida vidanta d’un temps. Un univèrs.
Domina los quartiers que ne’n pòrtan ben los noms: Balmon, Barma, e Coleta malgrat un Prait. Un pauc mai luench de quartiers als noms que fan pantaisar : Chalabac, Socha, los Chats, Chatoniera. Chachavan aquí avans, fa pauc de temps encara.
Lo Comtat de Buelh èra ben aicí, d’imaginar aüra la sieu existéncia.
Vista sus las montanhas. Ailí, de somps dals Alps d’Auta Provença. Lo frei pica al morre. Ploviniá.
Aquel jorn, tornat d’amont, après los dotze quilometres de camin que lo separan de Todon, lo vilatge vesin. E après dètz ans d’absença.
Tornat. Totjorn aquel sentiment.
L’uelh a gaire de limits. Après una còla, una autra còla o una baissa. E aut Peiròt.
Un solet mot per resumir: Libertat!
Deguèron repilhar de gaufretas al chocolat.
Lo cuente escotat, anèron virar en vila.
Parton profechar d’un espectacle per enfants a gratis. Simpatic.
Coma an partit just, aguèron ren agut temps de manjar.
Se’n calan al socaire vesin, un mentonasc. Restan pauc de causas. Doas parts de sòca, una pishada, una pissaladiera. Gaire.
Parlam en occitan amb lo mèstre.
L’enfant causisse ce que vòl.
D’aquel temps, una frema arriba, trampina e sòna « la filha ». Mancat es un garçon.
Lo garçon se rapròcha. La frema demanda d’èstre servia tala e tala causa. Nos agacha manco.
Prepotent
Situacions que sètz pilhats de suspresa. Quitament en aguent pensat a de situacions ansin, avètz de mal de vos despegar.
Se perméter de jutjar, perqué forçadament aquel que jutja es melhor que vos.
Se traversar Occitània de part en part de Niça a Tarba e se veire mes de costat dins l’organizacion. Just lo bòcho.
Portar de libres donats per lo regretat Malfront en recòrdi per nòstres convits e se veire un morre sopçonós coma per passar la censura occitanista.
Far coma s’aguessiam ren sentit las respòstas.
Far l’ignorància après aver alumat lo fuec.
Quina ipocrisia malsana.
Donar totplen e a gratis encara se far sentir de remarcas.
Esto sera, anarem al Baticlam.
Pausa.
diunegre.com 