Lo rituau

Per Nicolau Granier

« Ai totjorn saugut que partirias davant ieu e dire l’encontrari seriá mentir. Pertant, auriá ben volgut me’n anar en prumier. Quò es segurament pas plan coratjós mas … quò
m’auriá eschivat tant de meschantas chausas e tant de moments sornes, belcòp tròp
sornes per ieu … Quò m’auriá maitot eschivat de sufrir. Non pas qu’auriá volgut que quò
siguessa tu que sufriguessas a ma plaça mas, zo chal dire, las femnas, sabetz plan mielhs
sufrir que nautres. Mai simplament, mai dignament, mai frejament daus uns còps …

Ieu, la pena m’a completament esbolhat ; embarrat e negresit lo còr. Sei segur que si quò era estat tu, aurias fach diferentament. Aurias pas laissat lo degreu te far venir fòla, aurias pas renegat tos ideaus, gitat lai tas cresenças e abandonat tot çò que te demorava en quel monde. Aurias pas perdut d’aicí a ta quita arma. E subretot, aurias pas fach çò que ieu sei per far de ser … Ma granda disiá sovent que los que perdian lor vita per amor serian recompensats dins lor mòrt … dins mon cas, ma recompensa será de te tornar veire un darrier còp, ma Jaumeta. »

 
Lucian se levèt penosament de la chadiera, pausèt sa man drecha sus la bóitia de pòsts e
se sorriguèt tristament. La ceremonia oficiala era prevista per la fin de la setmana.
La mòrga aviá pas ren dich quand quel paubre veuve era vengut querre la caissa. Chaliá
dire que las mòrgas sabrondavan de cadabres a quel periòde de l’annada. Alaidonc, un de mens, quò fasiá totjorn una plaça de mai … E puei, qu’auriá pogut far de mal quel òme
que veniá mas de perdre sa meitat ? Semblava pas èsser la mena de tipe a far del trafic
d’organes … Non, era pusleu del semen a purar tota la neuch. Lo laisseren ‘donc tornar
chas se emb la depolha de son arma sòr.

 
Aital, quò siguèt en companhia de sa Jaumeta que Lucian estudièt dins sa cava pendent
de las oras de temps. Daus libres de tota enja eran esgramenats sus la sòla, que los títols
laissavan pas gaire de dobtes sus sas intencions : teologia, magia negra, magia blancha,
vodó, rites pagans, … ne’n aviá quitament un de çò que ‘pelavan aura  »lo novel atge » …
Los uelhs enquera rogesits per la lectura mai las gramelas, Lucian se ‘trapèt de butir la
chadiera contra ‘na paret e de boifar los libres a còps de pè. Chaliá laissar nonmàs sa
femna e se al mitan de la peça. D’efiech, per realizar aital un rite, i aviá pas mestier de ren : chandelas, cercle de sau, oijà o pentagrame fasian segurament plan brave dins los filmes d’orrór, mas aquí servian de ren. Fasian nonmàs mestier un còrs, una arma e … un mestre.

Sens esperar mai, se botèt de janolhs davant lo cercuelh e barrèt los uelhs. Quò ‘nava pas
punhar debutar …
Quand miejanuech sonèt, comencèt de marmusar e tornar marmusar una corta frasa.
Totjorn la mesma, tot doçament, sens deguna precipitacion. Pas un mot se podiá auvir
clarament tant sa votz era bassa. Pas un mot, manca un. Un que semblava ‘ver mai
d’energia que los autres. Un que sautava de la frasa, parier coma si se’n voliá desliurar.
Un mot qu’era pusleu un nom, quasi un pitit nom, fach de nonmàs doas sillabas. Mas
quelas doas sillabas espaurissablas fasian tremolar tots los vius – mai los mòrts – que las
auvissian … E mai lo temps passava, mai quel nom semblava fòrt e poderós dins la gòrja
del ‘pelaire. A la riba d’un moment, aurian dich que i aviá pus nonmàs quò dins
l’incantacion. Satan, Satan, Satan, … Subran, ren pus. Lucian se ‘plantèt e s’estavaniguèt d’abòrd.

 
Quand tornèt préner sos esperits, lo negre regnava dins la peça. Pas ren se podiá veire
tant l’escuretat era prionda. Una sentor de poirit emplissiá tota la cava tota entiera e ne’n
chaulhava l’èr. Lucian era coijat d’eschina, los braçs en crotz. Aviá la gòrja pastosa e sa testa li doliá. Eissaiava quitament pas de remudar. Sentiá ben qu’era clavat al sòu per una fòrça mai galharda que se … A prumiera vista, la ceremonia semblava aver reüssit. Aviá mas d’esperar …

 
D’un còp, una chasranglada de pòrta seguda d’un òrre crasenament se fagueren auvir.
Aurian dich qu’un chen era a ronhar quauqua ren coma de las òssas … Lo bruch veniá del cercuelh … Lucian aviá bel se tòrcer la corniòla dins tots los sens, emb sos uelhs qu’eran pas enquera acostumats a la sorniera, ‘ribava pas de veire çò que se passava.
E l’òrre crasenament contunhava dins la caissa …

 
« Jaumeta ? Quò es tu, mon amor ? Dija-me, quò es ben tu ? Quò es ton Lulu. Sei coijat
davant la caissa … Venes potonar ton òme … ».
Per sola responsa aguèt nonmàs drech a un silenci de mòrt … Puei l’afrós crasenament
tornèt començar. Mas veniá pas del cercuelh, queste còp : era juste a costat de se.
Suspres, Lucian eissaièt de se virar devers lo bruch mas siguèt còpsec ‘plantat per una
man estrangiera que li chauchèt lo pitre, fasent son alen malaisat.

 
« Jaumeta … Mens fòrt … Quò me sarra … » bretonèt-el en cerchar son bufe.
La man deviá èsser teuna perque sentiá nonmàs cinc pitas ponchas en plaça daus dets.
Era totparier pro vigorosa per li fissar la charn e lo clavar un pauc mai al sòu terrós de la
cava … Mas era-quò vertadierament la man de son esposa ? La ceremonia aviá-t-ela
reüssit ? Lucian ne’n sabiá pas ren. Per aquò, deviá plan aver un biais de zo saubre,
segur. Aviá mestier de zo saubre !
‘Laidonc, en tot luchar contra la panica, barrèt los uelhs e se botèt de se calcular al mai
priond de se-mesme. Pensava a sa femna, sa meitat … L’auriá tant volgut a sos costats.
La ‘pelava de tot son èsser, de tota son arma. Jaumeta ! Jaumeta ! Jaumeta !
D’un còp, tot son còrs se ‘trapèt de tremolar, parier coma si aviá ‘gut lo mal de Sent Jan.
Se podiá pas contrarotlar. Lo pauc d’energia que li demorava se semblava esvaporar dins
quela dança infernala. Era en passa de perdre la batalha … Pertant, aviá pas d’autra
chausida : li chaliá a tota fòrça contunhar de se perpensar !
« JAUMETA ! », credèt-el en un darrier esfòrç, davant de finalament quilhar son braç
drech e de ne’n gafar lo punhet inconegut.
A pitit ! Aguèt quitament pas lo temps de tornar conséisser sa femna – o quauqu’un mai –
qu’una eslauciada trauchèt l’escuretat de la cava e una credada subrefòrta retundiguèt.
Semblava venir de pertot e de degun luec en mesme temps. P’una paraula se podiá
comprener. Quò era coma si de las diesenas de votz eran boiradas. Daus òmes, de las
femnas e daus quites mainatges semblavan udlar, chadun dins sa lenga, de las òrras
pregieras. Demieg totas quelas votz, Lucian tornèt conséisser la de sa Jaumeta. Li
credava de la paraulas malaisat de compréner. Li credava de pas far quò, de la laissar
pausar en patz. Mas quò era tròp tard, lo ritual era achabat, per lo melhor e per lo pieg …

 
Quand las votz se tueren enfin, Lucian jasiá totjorn al mitan de la peça. Era cort d’alen e
sa peitrena li doliá.
« Jau … Jaumeta … ses totjorn qui ? ‘Riebi pus d’alenar … Jaumeta … »
Enquera lo silenci … Pas la mendra responsa de sa Jaumeta … nonmàs un feble
chuchetadís : « Ta femna es a cramar dins l’eterne fuec. Tu seras tòst coma ela. »