Per Laurenç Revèst
Capítol ultim
Aparentament, avèm tancat dins una planeta. Lo sistema automatic a gerit lo problèma per aterrar, a mai digue que poirem ren repartir. Bòn. Drevilho Nòu e l’amiga al ras de ieu. Estil e son amiga son de far de carculs.
Avèm plus de contact amb los ponches de partença. Cal cercar dins lo cèl las estèlas que conoissèm per se posicionar. L’ordinator escaneriza lo cèl. Es lòng.
L’ària exteriora nos es indicaia coma respirabla. Lo radar indica ren. Lo termoradar parier. D’arbres nos envirònan. Estil demanda a Nòu de compausar un equipatge d’exploracion. Ne’n sio. Penso que Nòu mi vòl de ben. M’ama ben. Tant melhor. Benlèu capitarem mai tardi de veire se serem mai amics encara.
Sortèm dal veïcul, los bruches son diferents d’aquels qu’avèm costuma. Lo vent dins los arbres, de bèstias qu’avèm escanerizaias e que son d’aucèls de fach. Son invisibles mas lors cants son bèls.
Avèm tombat dins una planeta semblabla a aquela de nòstras originas. D’umanoïdes son a quarquas oras de camin de nosautres. Avèm d’oxigèn doncas avèm d’aiga. A mai aguessiam trobat d’aiga liquida. Tornam per far lo ponch. Estil ditz de mandar un dròne, veire s’es possible de veire aquels umanoïdes, coma son, eça.
Son d’umans, coma nos. Dins l’enciclopedia dison que d’après las aisinas tecnologicas, los vestits son entre l’equivalent de 1880 e 1900. E parlan una lenga que sembla a la lenga de la mieu familha. L’estampaira nos fa de vestits, se vestissèm e avèm cadun un traductor instantanèu per capir se parlan e per parlar als indigènas. Mas cal pausar de questions, aver d’ informacions e parlar gaire de nosautres. Cal far atencion.
Nòstre veïcul es invisible e se pausa vesin una vila. Anam dins un luec de convivialitat e de conoissença. Una libraria. I aurem d’informacions probable. Entram. L’audor dals libres. N’i a talament fisicament.
L’òme que parla ditz una formula de cortesia. Demandam lo jorn qu’es dins lor calendari. Lo tres de julh dal 1897.
Lo nom de la planeta ?
L’òme nos agacha e si ritz. Terra òi ! … S’agacham.
Benlèu es un antenat d’un de nosautres ?
Se sòna Ipolit Manjapan. Era marcat sus lo davans dal magasin. Un man japonés ? Non. Es dal sud d’un país sonat França. Parla quatre lengas, francés, la lenga d’aicí qu’es diferenta l’occitan, italian e un pauc anglés. Ditz sovent « voei ».
Sèm tròp avançats dins lo temps. An inventat de bacterias manjairas de plastic a la començament dal sègle 21.
Pecaire. Coma ve ben que sèm estrangiers. Nos convia al Cercle, se restèm aicí e que volèm ben. Enfin, los dos garçons. Las tres filhas, benlèu mas serà excepcional s’a l’autorizacion.
Estil ditz que respondrà per letra, es ce que fan d’aquel temps per escambiar en laissant de temps per escambiar d’informacions.
Lo jorn arriba. Sèm conviats dins ce que sònan una Cambreta. Un cercle per parlar. Las filhas se metèm dins un canton. Lo tèma dal sera, es « filantropia inter nacionala: escambis liures amb de conviats americans ». Nos an pilhat per de viatjaires d’un autre país, perfèct.
Estil ditz que se sòna Estève. Nòu se fa sonar Onorat. Parlan de conflictes militars. De libertat. Parlan dins doas lengas. Interveno. Dison que parlan l’occitan, la lenga que l’Estat va remplaçar per lo francés !? Un òme, de costat, se leva e m’agacha seriosament. Mi ditz: « Jovents, escotatz aquela jovenòta. Es de tèsta e de saber. » Estil es susprés. Sortèm de ce qu’èra previst. Mas mi fa signe de far corch.
Explico brevament ce que l’enciclopedia cita, que l’occitan va, dins un quart de sègle conóisser una rompeüra dins la transmission entre parents e enfants. E malgrat l’accion de grops per promòure la lenga e la cultura, la baissa d’emplec de l’occitan…
Los debats s’arrestan un pauc après. Un òme ven mi veire, es felibre e es convençut de ce qu’ai descrich. Coma agir ? Nosautres tornam al veïcul. Estil ditz que, per lo moment, avèm ren pron d’energia per alimentar lo retorn al trauc negre lo mai pròche…
Aquel dire de l’òme mi rèsta en tèsta. Que farem? Coma salvar lo paire? E aicí, la lenga de nòstres ancians ?
diunegre.com 