Que ès un daquòs ?

Per Christian Andreu

De còps las situacions mens abitualas son tanben aquelas que desvelhan mai d’interès. Sián abitaulas o pas. Pr’amor qu’aquò es una caracteristica umana. Que s’es totjorn debanada, que se debana e que se debanarà. Ara e en l’an 5435. Pr’aquò recebèt lo premi Hugo l’an 1955 l’autor de sciéncia-ficcion Russel, amb l’istòria cuèrta “Amalagoussa”. Una brèva istòria, simpatica e interessanta que reflectís tot açò.

Imaginatz ara una nau espaciala de la flòta terrèstra, la Bustler, qu’es arribada al pòrt espacial de Sirius apuèi de meses de missions fatigantas e un trabalh sens fin. Los òmes de la tripulacion vòlon solament s’amusar e desbrembar los dangièrs que se son passats fins a l’arribada a Sirius. E quora lo capitania de la nau comença donar d’òrdres per totes de demorar pendent plusors jorns sens res far lo bonur dels tripulants es encara màger.

Aquel es lo capitàni Mcnaught, qu’ara pòt, fin finala, reposar un pauc après de perilhs sens fin. Es meritat, la Bustler a capitat dins totas sas missions e ara es lo moment per s’amusar e reposar pendent una setmana longa abans de recebre de nòvas òrdres e tornar a la vida vidanta, tras que malaisida, que pòt e a d’aver una nau de la flòta terrèstra.

Mas alara arriba un messatge terrestre qu’avisa de l’arribada d’un isnpector oficial de la flota. Son de personatges tras que rigoroses que pòdon crear de problèmas reals als oficials e al capitàni de la Bustler se tot es pas en òrdre.

Cal tornar cridar los òmes. Cal pintar dins e defòra tornarmai la nau espaciala, cal comprar tot çò que cal per aver la nau ordenada. E cal far inventari de tot çò que i a a la Bustler e sustot suenhar que manca pas res.

L’existéncia d’un daquòs

Las charradas entre lo capitàni e los oficials venon de mai en mai tensas pr’amor del nòu trabalh que cal far. Inventariar tot çò que i a dins una nau espaciala de la flòta terrèstra amb mai de 4000 òmes de tripulacion es un afar malaisit. E pesant. Mas cal o far e lo quite capitàni començarà tot çò que manca dins la nau.

Cada seccion a una lista. La seccion de cosina tanben. Dins la lista de cosina i a un cèrt espleche que lo cap de cosina sap pas qué es. Lo capitàni li demanda se a un butcan e aquel ditz que jamai a trabalhat amb aquel espleche e encara mai, que jamai lo vegèt. La responsa de l’oficial cap de cosina es estonanta. Lo capitàni McNaught es enrabiat. Quand sortiguèron de laTèrra tanben foguèt fach inventari e lo cap de cosina signèt la lista d’espleches ont i aviá un butcan. I a tota sòrta d’espleches per cosinar e atanben un can mas pas cap de butcan.

Lo capitàni compren pas res. L’inspector terrèstre arribarà lèu e i auràn de problèmas grèus pr’amor que i a pas cap de butcan a la nau espaciala. E pòdon arribar d’èsser tras que grèus pr’amor que lo capitàni informèt pas al sieu moment que lo butcan i èra pas mai. S’es perdut. Mas cossí ?

Cal far quicòm e lèu. D’òrdres e nòvas òrdres entraïnan encara mai nerviosisme entre l’oficialitat. Los caps de seccion sabon pas qu’es un butcan. Cap òme de la tripulacion lo vegèt jamai. Qué far ?

Segon qualqu’unes oficials es un daquòs desconegut. Segon d’autres una sòrta de daquòs scientific que ne l’inspector qu’es a mand d’arribar pòt saber realament qué es. E totes demandan; balha’m lo daquòs. Fin finala, lo capitàni balha l’òrdre finala; cal far, cal crear un butcan abans de l’arribada de l’inspector.

L’afar es malaisit. Lo cap de la seccion tecnica a ara coma tòca crear un butcan. Mas qué fa un butcan ? Aquel daquòs a una foncion, aquò, es segur, mas quala ? E quora arribarà l’inspector e demandarà sus lo butcan, sus aquel daquòs del Demòni, qué dirán ?

Urosament son d’òmes experimentats e professionals. Quora arriba l’inspector e legís los listats demanda espleche per espleche se tot es en òrdre. Quand arriba lo moment de demanar lo butcan lo capitàni confirma qu’es a la seccion tecnica e pas a la cosina p’amor que se trinquèt. Ailà l’inspector pòt veire lo butcan, demana tanben la foncion d’aquel espleche e signa l’inspeccion finala. Tot es en òrdre.

De messatges de la Tèrra

Lo bonur de la tripulacion de Bustler demorarà solament una setmana. Son a mand, tornarmai, totes de marchar als bars del pòrt sirian per s’amusar bravament, quora arriba un autre messatge terrèstre. Cal far una amassada dins de coordenadas exactas de tota la flòta per de rasons de seguretat. E la Bustler a de partir lèu lèu. Fin finala, i aurà pas d’amusament. Mas ara lo capitàni cre que dins aquel tipe d’amassadas especialas arribaran de scientifics per far de nòvas inspeccions. Es un afar rutinari e abitual a la flòta terrèstra. Mas ara, que se passarà amb lo butcan que l’inspector signèt qu’èra dins la nau e que foncionava plan ?

Cal lo trincar e lo far desaparéisser se vòlon pas aver mai de problèmas. E encara pus serioses. L’afar ara es tras que grèu. Pòt menar a judici tota l’oficialitat de la Bustler. Lo capitàni dòna l’òrdre de destrusir lo butcan. E enviarà un messatge a la Tèrra en tot avisar que s’es trincat apuèi lançat a l’espaci pr’amor que foncionava pas pus.

Ara, òc, ara lo capitàni e los oficials poirán, fin finala, se reposar de tants nèrvis, de tanta situacion tensa pr’amor qu’ara tot es en òrdre; lo daquòs aquel, lo maleït butcan es desaparegut e degun pòt pas saber qué èra o cossí foncionava.

Mas quora son a mand d’arribar al luòc d’amassada de la flòta arriba un nòu e inquietant messatge de la nauta oficialitat terrèstra. Son totes convocats pr’amor que la Tèrra recebèt un messatge inquietant. Una nau espaciala informèt que lo butcan èra trincat e apuèi perdut. E semblariá èsser que, a la Tèrra, tanpauc sabon qu’es aquel misteriós daquòs, aquel espleche tecnologic nomentat Butcan. Lo messatge foguèt enviat e se pòt pas res mai far. Lo problèma tòrna èsser tras que grèva. Cossí far ?

Una istòria cuèrta es bona se la fin es estonanta. E Russel arriba a la fin d’Amalagoossa (daquòs en argot american) amb una tras que bèla suspresa. Mas podem res mai dire. Cal legir aquela istòria tras qu’originala que recebèt lo premi Hugo de Sciéncia Ficcion en 1955 (lo segond). Pr’amor que lo meritèt.