IEO Edicions/IEO-CREO Provença, « A Tots » n° 211, septembre 2017, 310 p., 15 €
Sèm en Provença en 2200. Las ciutats an crescut encara, lo mond se desplaçan en transpòrts en comun, o pus rarament dins de veicois, de veïculs de coissin d’aire. Pasmens lo país a servada sa lenga e servat son caractèr, e quand la Comunautat Europèa proclama enfin la dissolucion dels Estats per desliurar las regions del jo, l’Occitània en general e la Provença en particular sasisson l’escansença e van quèrre, que siá dins los mases o suls campusses universitaris, las competéncias que n’an de besonh per restablir l’usança publica de la lor lenga.
Seguirem las tribulacions de Renat Girard, retirat sortit de la bòria per re-occitanizar la television regionala, Rosamonda Boscatièr, jove diplomada plena de vam que dintra dins la polícia lingüistica, creada fa pauc, son calinhaire Romieg Deborn, lo collèga d’aquel, Martin Nôtre que, d’escondons, rejonh lo movement faissista Je Suis Français, e qualques autres. Pauc a pauc, Rosamonda se desvela coma un personatge central, al mièg de la polifonia un pauc descabestrada dels autres protagonistas: li se cal petaçar amb una administracion incompetenta o de marrida fe, comença de ficar lo nas dins d’afars que son pas dels pus polits, e fin finala li se cal sauvar. Romieg, el, a capitada una descobèrta que poiriá cambiar lo païsatge mondial de la produccion d’energia.
Aquel libre a de qué susprene. Daissem de caire la question de la data : levats qualques gadgets, la societat a pas gaire progressat, e se las vilas son pus bèlas, trobam encara un personatge que se’n va podar a la man — benlèu qu’o fa coma una mena de hobby, lo roman dona pas tròp de detalhs sus aquò (e ne dona encara mens sus la descobèrta de Romieg, que podèm pas veire aplicada dins lo temps cortet ont se debana lo raconte). La situacion de l’occitan provençal a pas evoluït tanpauc, garda sos dialèctes plan localizats (que l’autor mestreja pro per ne far parlar mai d’un a sos divèrses personatges), a pas desparegut, mas sa preséncia es encara contestada. Podèm rencontrar de caricaturas del nòstre present, plan pròchas del modèl. Còp d’astre per l’occitan, l’Estat francés se desgruna a causa de Brussèlas, un present tombat del cèl qu’òm se ditz que seriá estat pus rasonable de l’imaginar coma la seguida d’un procèssus social o popular. Cossí que siá, òm auriá aimat veire lo roman passar mai de temps e soscar mai sus aquela question.
Al cap d’un momenton, lo roman se concentra sus la descripcion d’una oposicion violenta, criminala quitament, al cambiament de lenga e de biais de governar. D’autres personatges, e d’autres fials de l’intriga son atal daissats de caire, e lo raconte s’estrechís sus l’aspècte «roman policièr», una perseguida desalenada dins un tròç de campèstre de Provença nauta que, per astre, es demorat salvatge.
Soi totjorn curiós dels tèxtes que se pòdon apondre al corpus ben leugièr de la sciéncia-ficcion en lenga occitana. Se Miquèu Arnaud coneis plan la lenga e la fa servir d’un biais interessant (quand crea de neologismes per exemple), li fa manca lo biais per organizar son intriga, e per bastir son univèrs ficcional. Aurem d’indulgéncia per un primièr roman, e esperarem d’autras visions eissidas de son calam.
—Pascal J. Thomas
Aquela cronica es estada publicada en francés dins KWS numèro 81, en decembre de 2017.
diunegre.com 