Arutam

Per Joan-Clàudi Puech

Peró 2012

Enduraràs la tofarassa moissa. Lo sabi Mamà. Te sentiràs mièlhs que lo premier jorn que siás arribada ailà, a Iquitὸs, dins aqueu paure cambron d’ostalariá. I aviás passat la nuech. Una nuech coma leis autrei que te suspreniá en susor, trempa, amb un clavèu dins lo cap ; lo tieu còrs non podiá suportar la coneissença de sa mòrt. Se rebellava, que desenant ambé la vida plus ges de negociacions èran possiblas. Ara comença ton futur. Sabi Mamà. Es per aquὸ que m’as laissat aquí, au bèu mitan de la cort d’aquela clinica psiquiatrica perduda dins la garriga montpelhierenca, per arrestar de morir e començar de viure.

Sabi totei causas Mamà, mai mon saupre es pas qu’un vertolhon d’imatges que m’assautan, forra-borra, sensa ges de sens. E tu que fas pas que de te batre dins aquest monde que nos fai tant patir !

Aviás arrestat lei suenhs, aplantat la quimiò. Basta, la tèsta s’èra facha a sei rasons, mai la carn, lei nèrvis, lo sang, elei, seguissián un autra via. La quita mèrda tanben que de lònga la foira te matrassava lei budèus. Lo còrs vòu ren saupre de la necessari alteracion dei causas, e de la sieuna pròpria encara mens.

Après dins la jungla, una autra de sofrença. Robertò te fasiá beure sei tisanas, te bofava son fum de cigareta sus lo cap, puei tot d’una racavas tot çò que podiás, e mai mangèsses ren, que te fasiá junar lo Robertò. Pasmens, de vòmit n’aviás totjorn a bodre. Dei litres. Detz còps mai que çò qu’aviás degut empassar, es a dire ren, que de lònga mastegavas pas qu’una rusca de sabi pas qunta mena de liana, per t’ajudar. Perqué t’ajudar ? Per te tornar a la vida ? A l’infèrn dau monde ?

Lo vèsi ton cubert dei fuelhas larjas, un sembla-postam, la baneta per dormir ambé sa moissaliera, ostau de fin de vida, e per l’egò, de finimonde. Te fondes. Ères pas pron espessa quand siás arribada ailà, dins la seuva. Çò que te sobra de graissa sembla qu’aurà lèu fach de cramar. Lo còrs fronzís a bèl èime. Lei flors passidas cabuçan dins lo riu.

Pudís au mosit l’environa. Sorises. Un recòrd darrier lei uelhs. Ton dròlle, ieu, ton enfant solet, un jorn, enfin, que vὸuguèt ben parlar ; « Mamà, arrête de parler ta langue, ça sent le moisi. »

Aquí un tic que te vèn. De lὸnga quitas pas de te passar un det sota l’aissèla, e nifla que niflaràs ! De costuma te sentes acra. Aquesta odor, que dins l’enfança aviás identificada au vielhonge, un jorn t’aviá regantada. Per l’ora ren, e te pensas que siás per morir neta e leugiera.

Una autra odor se sarra de tu, un perfum quasi, aice, canin, aqueu de la joinessa. Un autre sovenir sota tei parpèlas sarradas. Lei premiers calinhaires, lei premieras calinhairitz, pèu contra pèu, e aqueu gost acid de pomas verdas pebradas, que t’agradava pas d’aqueu temps. Aviás fach amb aquò pasmens, podiás pas faire sensa. Èran totei pariers, totei parieras, e tu-meteissa, tanben, me pensi.

Après, i a agut Laurenç, lo mieu Papà, vint-nòu ans de temps, puei sa despartida. D’autreis an picat a la pòrta. Cada còp fugissiás qu’un perfum novèu preniá la seguida, lentament mai segurament, aqueu dau còrs que se passís, de la carn que lo sabes pron, un jorn anarà au poiridier.

Odor de la joinessa te pensas, canèla, limon, manga, vanilha, e benlèu … Aicí coma un bonbon de gengibre.

« Es pas la sabor dau gengibre, te vèn Robertò, es l’ayahuesca, la rusca d’aquesta liana, pòs junar de temps amb aquò ! E Arutam, l’esperit de la seuva, n’embauma son peu baug. Diva dei mila flors que farà cridar seba a tei barranhas mentala, Diva dei mila visions que serà lo flume maire de ta memὸria. »

Arutam dau perfum doç-amar te senhoreja, d’escambarlons, de tota l’auçada de sei cambas nusas, un pauc tròp lòngas per èstre aquelei d’una indiana de la seuva.

Verai qu’es bauja la cabeladura, s’arresta ras lo tafanari. Que se veguèsse pas lo shòrt de jean entre lei flòcs negres tant semblariá nusa. Remiras l’emborígol d’aquela filha de la seuva, de per dessota la badas, alongada que siás dins ta baneta. Es pas un trauc poussós escafat sota lei plecs foscs de la pèu, coma lo tieu, non, tèn lo boton tiblat aquesta, tancat sus una placa de coire brun. Ventre plan, se vei lei òsses de l’anca, lei dos valats que davalan sota la tela de Nimes. Una estudianta, una gringa, de Limà benleu, que de segur aquí fai son estivada. Un jòb d’estiu. Universitat, especialitat etnobotanica, comèrci equitable per gringas malautas ò « bòbòs » que marchan pas au RMI.

E Robertò de prene la canèla, e Robertò de te mandar una bofada dins lei narras. Coient.

E lo raca-vòmi encara un còp que te vèn sobde.

Aqueu ventre plan, promessa antica de joinessa immortala e de felicitat, monte l’aviás ja agut vist ? Que ? Lo remetes pas ! Pèu daurada, emborígol en libertat, l’autra filha, de dètz ans ton ainada que sus leis escaliers davalava de la feniera onte aviá passat la nuech. Adonc existiá un autre monde ! Tu, dabàs, dins l’estable qu’ajudavas. Tu, que tot d’una te sentiguères minabla, pietadosa dins aquestei vèstits tròp larges, tacats de bosas. A ! D’aquelei vedèus que totjorn èran foirós maugrat l’aiga de riz que li fasiás engolar !

Tu tanben l’es, ara, foirosa ! Te pensas que siás a deslargar ta vida dins aqueu raiolet pròche lo cubert de fuelhas. Te siás avisada qu’as pas coma a la bastida aicí. Cada fes que tornas ai cagadors de la jungle, coma dises tu, plus ges de traças, ges d’odor, ren. Plus de besonh dau sabon de Marselha, que de joineta te ne’n rasclaves la pèu, de bada. Mescladissa de pichòt lach aigre, e de mèrda liquida amoniacada d’animaus malauts, que pegava a la pèu, per sempre, que s’engulhava fins ai mesolhas. Coma auriás poscut de despelhar d’aquò ?

Sosten de banh e shòrt dei flors psiquedelicas, aviá demandat de lach la filha, e tu li aviás porgit la bòla, tèba e perfumada. Agachavas l’escuma blanca sus sei bocas e, crentosa, lo ventre nerviós que pivelava.

Voliá d’entresenhas ; anava sus Larzac, per un recampament, per vos ajudar, a vosautres, lei païsans. Amb ela lo paire èra amistadós, li mostrava Cevenas au meijorn e a drecha una linha blava a l’orizon, mistolina ; Larzac. Auriá de seguir la nacionala cent vint, fasent d’estòp, fin a Milhau.

Tu, e mai siguèsses de son temps, jamai ton paire t’auriá laissada faire d’estòp, encara mens te permenar ansin vestida. Un puta, non jamai de la vida !

L’as cercada puei d’en pertot aquela filha de la feniera, mai sensa te n’avisar que te rementavas pas manco sa cara, ni mai la color deis uelhs ὸ dau peu. Ères solament en bosca de l’emborígol nerviós. Es d’aqueu moment qu’as començat de te mastrolhar seriosament la monina. E lei pinholetas que fasiás ambé ta collèga per bartàs ! A ! d’aquestei pontannadas benesidas, sinhadas dei fadas, que lei dròllas dei bastidas se podián espaçar d’oras de temps per campestre, liuras coma l’aucèu, luradas coma la mostèla ! Leis annadas setantas. Aviás pas coma ton fiu de demorar tancat davant un ecran ò de se languir dins l’intrada de l’immòble. Tei gènts avián pas paur dau lop.

« Arutam es una maire tanben, vèi tot, lei causas dei temps passats, de uei, de deman. »

Lo rire dau Robertò que t’escota cantar aquela borrèia venguda de luench ! Sembla que compren.

« Quand èri pichonet / Ma maire me brandava / Ara que siáu grandet / me brandi tot solet … »

Ères pas dins la normalitat, çὸ diguèt lo psicològ, que la cançon l’aviás virada au feminin ; « Quand èri pichoneta … Ara que siáu grandeta me brandi tota soleta … »

« De normalitat, as que de conéisser la tieuna. » A parla Arutam, que te pren sota leis aissèlas e que te sosleva, que pesas gaire, brot de palha de ren. Fòrça pas ! Es per s’alongar dins lo amac, ambé tu, a la braceta. Pὸs pas bolegar, te vas jaire dins lo verd de seis uelhs, azur de seuva. Vos anatz estramaçar sus lo pontin que la baneta vai virar. Mai non, ges de cabussada. A lo biais la filha, deu èsser acostumada. T’esquicha cὸntra son pitre. Sembla que siás convidada au mestier de conha-conha, mai tu, una frema, aquὸ es pas possible. Per ta maire justament lo diable èra lo sèxe.

Caras a caras. Arutam de l’agach de viron, dei narras dubèrtas e tibladas en un large ferniment redde, imperceptible. Arutam dei bocas peçugadas dins l’espèra. Arutam que convida. Borroladís de l’espaci e dau temps.

Un autre cifèr te vèn darrier leis uelhs, un que l’aviatz ben secat Papà e tu !

Una taula de doctor, estrechona, que te faliá arrapar lei bòrds per pas tombar. Jamai aviatz consultat, mai un joine parèu pasmens se dèu de lo faire, verai ? Es çὸ que vos diguèt un jorn l’assiténcia sociala de la fac. E vos ensenhèt un ginecò. T’aviá facha desnusar, completament. Te diguèt de t’alongar sus la taula. La mirada que te mandèt !

« Compreni que siatz amorós ! » que diguèt Laurenç. Barjaquèt. Faguèt una leiçon de vida. Una frema coma tu aviá besonh d’un òme un pauc mai, coma diguèt ? Viril ! Mandèt una guinhada a Laurenç qu’istava palaficat coma un santibèli. Te faguèt boqueta pasmens. Escartères tei cueissas, imperceptiblament, e eu legiguèt subran sus ta cara la crida muda de la suplica desesperada. Venguèt dur coma de bòsc a la flamada ! E tu, quand lo sabiás ansin, jamai te podiás mestrejar.

Lèu s’entremesclèron vὸstrei dos cὸrs. Laurenç aviá solament baissat lei bralhas. « Vos peguetz pas. » alenèt lo metge. Ne voliá aguer plen lei vistons !

S’es donc despegat de tu, Papà, e a fach son òbra, en furor, sensa te tocar, dei doas mans arrapat ai bòrds de la taula.

 Ne voliá lo ginecò, n’aurà agut !

Mai çò qu’aviá pas previst lo bogre, e çὸ que podiá pas saupre, èra vὸstrei caras, bessonas, que tot d’una se tiblavan quand s’enganavan lei reflèxes, quand se plegavan leis ussas d’un plaser que semblava a la dolor, leis uelhs que viravan e venián blancs, lei lengas ponchudas que s’auboravan, immensas; divinitats paganas, venús obscènas que d’un poton rapugaire s’onoravan reciprocament tot de lòng dau sacrament.

Òbra complida, l’avètz laissat sus son cadieràs, lo doctor, fondut. Pagueriatz pas que lo demandèt pas.

Aquὸ lo deuriá pas saupre, l’auriá pas degut veire, me dison lei psicolὸgs. Lei pὸdi rassegurar, vos vèsi, tu e Papà, mai siatz pas lei gènts qu’ai coneguts. Son dei jovents, d’enfants encara per dire lo verai, que li semblava que sa joinessa jamai auriá de s’acabar.

Tot davalant leis escaliers a cha quatre, Laurenç cambièt de camiset. Aguères lo temps de vèire sei possons, durs. Posquères pas t’empachar de ne pesugar un, a la volada, e lo ventre plan, que finalament l’aviás trobat aqueu, se ne manquèt de gaire que lo mosseguèsses pas. L’auriás butat còntra la rampa, mai eu èra ja dabàs que desnosava son catogan. Fasiá un brieu que s’èra acostumat de viure son identitat a la lèsta, dins l’urgéncia mai que mai.

Brendèt de la tèsta, lo pèu castanh agolopèt la cara risoliera que t’enfachinava tant. Laurenç èra mai una frema-òme qu’un efeminat.

Per carriera i siatz anadas a plenas bocas, urosas. Lei passants vos agachavan, d’unei s’escalustravan francament. En uechanta auriá faugut èsser una ròck-star per faire aquò, e encara.

« Çò que m’as fotut ! » que li diguères a ta Laurença. E totei doas de vos estraçar dau rire.

« De que m’as fotut, Robertò ? De qu’as fotut dins ta potinga ? ». Dins un ulhauç de luciditat recobrada, as ben vist qu’èra pas un pantais, mai un moment de ta vida, trὸç d’una realitat esvalida dempuei mai de trenta ans.

Una canèla dins la narra. Robertὸ que per l’autre bot manda una bofada. Coient. Te sembla que lei cervelas van espetar. Partes de reverseta. Lo darrier pantais serà lo mὸt de Santa-Clara. Siás au quichar de la clau Mamà. La clau, Robertὸ ditz que la rescontraràs a la cascada.

Una cascada dei país tropicaus, a la television ò au cinema, aquò es una meravilha, mai aicí siás deçaupuda. Tot es pas que fanga. Vὸstrei còrs trempes senton au poridier de la vegetacion. Per passar sota la cascada te fau te despatolhar d’entre lei lianas que mai d’un còp te fan la cambeta. As pas lo gaubi. L’aiga que tomba, Robertὸ se la prend dins lei mans, ne’n freta teis uelhs dei parpelas sarradas e tei bocas. As de faire puei un soton dins lo pesquier marron. Es mai aquí Arutam, leis esposcs de la cascada regolejan sus sa peitrina pas encara espelida. Es pas frema e lo serà jamai. Laurenç la costeja, sempre risolier, sempre desirόs de tu. Te vai parlar. Tu tanben as enveja e lo vas dire.

A còntra-subèrna que se sarra de vosautres, lampa una brondilha negra. Es una alabrena, ditz Robertὸ. Es tota negra. Agues pas paur Mamà qu’aquelei bestionas son pas verinosa !

Jònhe lei mans Arutam, ras d’aiga, per la reçaupre, l’aculhir. Coeteja, amistosa, entre lei paumas dubèrtas. Pausa lei mans sus ton ventre. Te cotiga la bèstia. Desrotla son cὸrs sus la peu moissa, esquilha sus leis ancas puei escala lὸng dau rastèu de l’esquina. Ne’n fernisses de contentament. Siás destiblada tot d’una. Te regisses dessús lei cambas, l’aiga t’arriba ras de la monina ara, duerbes leis espatlas. Sentes ton cὸrs subran, una fὸrça qu’aviás oblidada.

Tè ! Acaba sa pujada l’alabrena. Rèstas palaficada dau benèstre que te dona. S’es arrestada sus lo cotet, recaptada sota ton peu castanh. Sembla que se pega, que s’incrusta un pauc, coma la canilha urticanta de l’enfança que tota ta vida ne gardaràs la cicatritz. Mai aquesta bestiona te fai ges de mau.

Te rementas de quicὸm. Tremolas, te tiblas en dessús de l’aiga. La veses ara, darrier lei parpelas sarradas dau temps passat, aquela bestiona que, maugrat que tenguèsses leis uelhs reversats, lachόs sota l’estelam, aviá estampat son imatge dins lei recantons escurs de ta memὸria. De sei vistons alandats te chironava lo fons de l’arma dau temps que reçaupiás lo plaser de Laurenç, a la fὸnt cauda, au nὸstre.

Mai que t’arriba, Mamà ? As reçauput una descarga electrica? T’estramacas de morre-bordon dins l’aiga, ensucada, mentre qu’una quielada d’espavent trauca subran l’espaci, bauja, cargada d’òdi e de ràbia. Una resquilheta sus lo perlejat de l’aiga. L’alabrena es plus ambé tu que vèn d’escapat a l’aucèu de rapina. Te revenes. As una estafilada sus lo cὸl.

D’alas agudas, afieladas coma dei lamas, fan un contorn dins leis aires, puei se laissan tombar, se ronçant tornamai dessús lo plan de l’onda en bosca de sa preda. Coma podriáu retraire çὸ que vesèm subran ? Una tèsta descarnada dau peu tilhόs, ornada d’un pareu d’alas, l’antica Arpia mai deprovesida de cὸrs.

Lo verd deis uelhs d’Arutam dardalha. Trantalha pas. Es jamai en balanç. Çò que fai, çò que pensa, es la meteissa causa, exactament, una soleta e unica natura. Arutam dei lòngs dets de coire senhoreja son monde, e d’una bracejada ampla remanda lèu la creatura en delà dei brondas.

« As de retrobar l’alabrena negra ! »

Au moment de l’adieu-siatz, la preséncia invisibla te siguèt subran de manca. Robertò faguèt un gèst large de la man, mostrèt la seuva : « Arutam ! » que diguèt. E tu de sautar dins la pirὸga que t’entornariá a Iquitὸs. Tant luench siás anada, Mamà, per tornar començar de viure.