Lug Samildanach

Per Remesi Boy (Novèla escrivuda peu Concors Ací Gasconha 2017)

Que’m brembi enqüèra de la man, eishuga e manicurejada, qui’m passè lo corrièr d’aqueth diluns matin. Qu’èra la de Na Prat, ua petita quinquagenària aròca e enchepida, qui d’acostuma n’avèva pas sonque arcast de’m transméter. En aqueth dia, que semblava aimabla, com animada per un charmantèr vadent, qui’u balhava quasi un anar uman. Qu’estó ad aqueth moment que’m serí devuda menshidar. Lo mau qu’apèra lo mau e que’s hè sorríder los servidors. Drin susprés per aqueth cambiament d’umor, que’m prenoi lo corrièr shens l’espiar.

Au men burèu, lo màntol e la sharpa penuts, que’m gahèi a l’obertura de las letras, tostemps numerosas, enviadas per enluminats locaus, qui despuish aqueth article pareishut en la premsa, e’m prenèvan per un especialista de las malaudias mentaus de las quau sofrivan e que m’expausavan clar per escriuts incoerents e autes testimoniatges delirants. Que comptèi tres aparicions cristicas, duas maniganças extraterrèstras e ua possession diabolica. La màger part d’aqueras letras de mau compréner qu’anèn rejúnher la pielassa de medisha natura, qui’m pleava la lordèra.

La cara enter las mans, qu’entenèvi dejà los escarcanhs deus collègas mei septics de l’Universitat de Bordèu III. Despuish l’article, en lo quau parlavi de la part deu verai a la basa de las credenças popularas, qu’èri vaduda lo divertiment purmèr a la maquina a cafè. Que n’èri fatigada, de mei anar mei que renonciavi a’m deféner… Puish que la vedoi quan la calèva véder… Qu’èra pausada suu burèu, la darrèra letra deu dia. Sus l’envolòpa, ua escritura eleganta qu’indicava lo men nom e l’adreça deu men departament. Que l’obrii shens endevinar ua segonda la natura de çò qu’anavi léger. Avossi podut endevinar lo parrabast que seré, dilhèu qu’averí trantalhat.

Qu’èra ua letra anonima, medisha escritura que sus l’envolòpa. Ua escritura arredonida, fina e regulara, ua hemna. Que la lejoi mantun còp, pr’amor çò que’m descrivèva e semblava coerent e delirant au còp. Los detalhs que mancavan, çò qui ne podèva pas sonque arrevirar la vertat e har pujar lo men interès. Lo testimoniatge qu’èra simple, shens emfasi o efèit d’estile, çò qui hasó créisher peu men dehens lo curiosèr. Ua estrèita que’m pugè au miei de l’arrea quan pausèi totun la letra suu burèu. L’autora d’aquesta que semblava de capatge, e cadun deus sons mots que’m demoravan per la memòria :

Universitat de Bordèu Montanha

Maine Universitari,

F33607 Pessac.

Institut AUSONIUS.

Adishatz,

Despuish quauquas setmanas e la publicacion deu vòste article au jornau locau, que’m questioni sus la necessitat de’vs contactar. Dilhèu qu’èm hòlas totas duas tà pensar que las credenças eretadas deus sègles escorruts e posquin aver ua veta de vertat, lhèu qu’avem rason d’ac pensar. Çò que vedoi bèth temps avèva que’m conorta en lo men agís. Mes abans de v’ac contar, que’vs convidi a la prudéncia. Qui a èstes qui ageishen a l’emparada de la nueit e qui vòlen guardar causas secretas, qué que sii lo prètz a pagar. Guardatz-ve de parlar de çò que vatz léger a qui que sii, la vòsta reputacion que’n patiré enqüèra. Conservatz aquera letra dab vos.

Lugòs qu’estó lo lòc de la mea vaduda e de la mea vita dinc ara, un vilatge que coneishetz lhèu, au sud deu departament de la Girona, per la lana. Que coneishetz mei, segur, un lòc pro emblematic de la comuna qui’s ditz « La pèira deu diable”. Que’vs vau estauviar las beaterias passadas de mòda, qui frequentan enqüèra los esperits mei primaris e’vs contar çò que vedoi aqueth ser d’estiu 1963. Qu’avèvi vint ans, un atge quan escotam, ninòia, tot çò qui’s pòt díser d’extraordinari peu país. Qu’entenoi a parlar deu Diable e de la soa pèira, deu son tornar los sers de Sabat. E com tà provar qu’aquò n’èra pas sonque hablas de vielhs, que prenoi lo camin de l’Eira. Qu’èra lo dia purmèr d’agost, la nueit qu’èra caduda despuish un moment. Au lòc dit de la pèira deu diable, un endret esconut peu pinhadar, un lutzeta que’m gahè l’uelh. La populacion locau ne’s passejava pas jamei pr’aquí la nueit. Que m’apressèi autan discretament com possible. Que m’esconoi darrèr un pin vielh e pro larg entà véder shens estar vist. Çò que vedoi lavetz, ne’u poish pas explicar enqüèra uei. Qu’i pensèi annadas de reng, dinc au punt quan ac avoi reprimit au men dehens tà non pas pèrder la rason. Qu’èran nau, nau fòrmas umanoïdas vestidas de negre. Qu’avèvan senglas cadenas que deishèn rossegar. Que davan lo torn de la pièra, ne podoi pas comptar quantes torns, mes mantun. E puish un brut que m’esvargè, un crit estrident. Que corroi autan viste com possible tà non pas mei tornà’i. Los dias seguents, qu’espièi de luenh aquera lutzeta qui desapareishó drin a drin…

Quan recébitz aquera letra que seram lo purmèr d’agost.

Que’m prenoi los ahars shens nada esitacion. Aquera istòria, per estar estranha, ne’m semblava pas estar sortida d’un esperit malaut e delirant, qui cercaré per la mea participacion a ahortir lo son delirium. Segura de la necessitat de verificar suu terrenh aquera istòria, que deishèi lo burèu en guardar tà jo la rason de la mea partença. Qu’evoquèi rasons personaus a’us qui’m pausèn la question e que pugèi dens l’auto, encarada d’anar véder sus plaça. De l’universitat enlà, la via tà quitar la zòna urbana n’èra pas longa. N’estossi estada qu’averí podut renonciar ad aqueth viatge e non pas jamei véder çò que vedoi. N’averí pas totas aqueras questions, qui’m viran peu cap com las andadas per la mar. Avossi comprés abans…

Sortida vint-e-quate de l’autopista A63, direccion lo Barp. Qu’èra, probable, la mea imaginacion, mes en aqueth dia d’estiu, que trobavi que lo sorelh mancava. Los pins qu’èran mei grans e espés que d’acostuma e los crums qu’èran cargats d’ua ploja negrassa, qui’m marterava de reng lo viravent. La lectura d’aquera letra que m’avèva afectada mei qu’ac pensavi. Que passèi La Vinhòla shens trabuc. D’aquí en davant, lo pinhadar que m’amuishè tota la realitat de la soa omnipreséncia. De cada costat qu’esperava ua horrèra immobila, las caras viradas de cap a la via, los uelhs clavats sus jo. L’auratge que pujava mei anar mei en ruglar e la ploja ne s’estancava pas. Que passèi Belin e Beliet. Qu’avèvi lo curiosèr qui’m possava tostemps mei viste de cap ad aqueth endret, en caçar a manrevèrsa totas laüsas de volontat contrària. Lugòs n’èra pas luenh, qu’ac sentivi peu men dehens. Cada quilomètre de mensh que’m hasèva pujar l’anar deu còr, a tau punt que l’entenoi a trucar contra lo piet qui l’embarrava.

Sus la plaça principau de Lugòs. La ploja que contunhava de trucar lo beton dab violéncia, com tà l’embrusar e lo vent ne s’estancava pas de har croishí’s lo caputh deus pins. Qu’i trobèi un estanguet, lo solet probable que comptava lo vilatge. Que’s disèva La bona Aubèrga. La proprietària que’m vienó arcuélher calorosament quan entrèi en demandà’m se volèvi minjar. Qu’èra dejà mieidia… Que’u responoi quiò abans de la seguir en la sala de recepcion enqüèra vueita. Pausada, que prenoi lo temps de tornar léger la letra en tornar cercar lo nom deu lòc precís on me calèva anar : La pèira deu diable… Ne coneishèvi pas aqueth endret, segurament perdut peu pinhadar, pro luenh deu vilatge. Curiosa, que demandèi detalhs a la patrona qui tornava dab la mea sopa. Ne vedoi pas jamei qui qu’estossi, cambiar autan viste d’umor. Lo ton cortés qu’emplegava dinc ara que desapareishó entà amuishar un anar mei suspecciós. Las questions que comencèn tanlèu qu’avèvi prononciat lo nom d’aqueth lòc. Saber perqué ne parlavi que semblava estar quauquarren de primordiau tad era. Que’m brembavi lavetz de çò qui èra escrivut en la letra, « Qui a èstes qui ageishen a l’emparada de la nueit e qui vòlen guardar causas secretas, qué que sii lo prètz a pagar” Qu’inventèi un interès tà las causas pintorescas entà acabar l’interrogatòri, qui començava d’estar mei insistent. La dauna que’m deishè shens nat mot, ne la vedoi pas mei deu repaish.

La nueit qu’èra caduda mei de d’òra que d’acostuma e un veu escur qu’esconèva dejà las fòrmas qui corrèvan peu pinhadar. La ploja que dardava tostemps lo sòu dab frenesia. Las agulhas deus pins que carrisquejavan shens dissimular lo crit long e regular deu tohó qui’s planhèva. A l’acès dens la veitura, qu’èri a espiar lo plan qu’avèvi trobat a la maison comuna. Qu’èri au bon endret, drin au nòrd de Lugòs, au ras de l’A63. Per estar mei rassegurada dens l’auto, n’i podèvi pas demorar. Qu’avèvi a m’apressar entà véder çò qu’avèvi vienut véder, sus la demanda d’ua letra anonima…

Devath lo deluvi qui cadèva, qu’avançavi suu camin de tèrra, pas après pas, lo seguent mei esitant que lo precedent. La mea hami de descobèrta que’m possava tostemps mei pres d’aqueth endret. N’i vedoi pas arrés au començar… Ua pèira, simpla, com deishada au bèth miei deu pinhadar, qu’aucupava l’espaci. N’èra pas grana, l’arrai de la mea lampa electrica que sufiva tà la véder tota. Ne vedoi pas sonque era, aquera man, emprenta pagana de la quau arrajava enqüèra ua preséncia escura e obsedenta. Que l’averí volut huéger, tornar partir d’aqueth endret negat per la ploja, mes ua fòrça secreta de mau explicar, que’m possè d’i pausar la man. Que l’i pausèi. La pèira que comunicava dab jo en ua lenga shens mot, quasi muda, serpejant aus ras de las octavas mei gravas deu monde. Imatges que’m passavan a burlas per las meas pensadas. Aquera votz vienuda de la pregondor deus atges enlà, que’m semblava contar ua istòria, ua luta enter deus elements enemics. Que vedoi batalhas d’un aute temps, quan lo hèr e tuava enqüèra creaturas ibridas vienudas de la mar e de la tèrra. Ua ombra que cavauquè las andadas, caitiva e esvarjabla, qu’avèva un cap de lagast e un crit estrident, qui soava com còps de hoet sus l’esquia de la soa armada d’esclaus. La vision que s’abrivava enqüèra, l’ombra que’m semblava perseguir peu cèu negre d’ua tèrra marescuda, lançant contra jo los sons tentacules mostrós…

Ua votz que’m tirè d’aqueth pantaish, qu’avèvi enqüèra los uelhs clucats, endolorida qu’èri per l’experiéncia que vienèvi de víver, mes que l’arreconeishoi de tira. Qu’obrii los uelhs, segura de la cara qui’s trobère davant jo. La patrona de l’estanguet qu’èra aquí, tota encapuchoada, ua cadena a la man. Que tornava díser com en estrànsia dus mots que ne comprenèvi pas lavetz, Lug Samildanach. N’èra pas sola, ua amassada escura e feminina que començava de dar lo torn de la pèira, sus la quau avèvi enqüèra la man. Qu’èri cerclada e aqueras fòrmas, com endemoniadas, que viravan senglas cadenas a la man, las deishant rossegar au sòu en saumejar Lug Samildanach, Lug Samildanach, Lug Samildanach…

Que dèn nau torns e que s’estanquèn. La qui semblava miar la dança pagana, la patrona de l’estanguet, que’m sorridèva ua daga a la man. Ne podèvi pas huéger, la pèira ne’m volèva pas tornar la man. Lo talhant deu cotèth sus la pèth deu men còth, la prestessa d’aqueth culte estranh que semblava parlar sola, com en comunicacion dab la pèira. Las autas que m’espiavan shens nada reaccions que los psalmes que marmotavan de reng. Que’m sentivi las camas qui s’acatavan devath lo pes deu men desconòrt. Que pensavi qu’èra la fin tà jo.

Lo devís telluric que s’estanquè dab los psalmes. Un silenci eishordaire que regnava lavetz sus l’amassada qui s’apressava de mei en mei de la soa finalitat. De jolhs en la hanga verdassa, que clucavi los uelhs, que pensavi compréner çò qui m’esperava e n’ac volèvi pas véder viéner. La dauna de l’estanquet que’m prenó la letra qu’avèvi estruçat en la dobladura deu màntol. La fin que s’apressava. Que’m prenó la man qui ne hasèva pas mei qu’ua dab la dessenhada sus la pèira e en passar lo talhant deu son cotèth sus la mea pauma que hasó shisclar un hiu de sang. Totas que saumejavan a pàrias aqueth nom estranh Lug Samildanach, en passà’s lo talhant deu medish cotèth sus las lors paumas. Que s’aluenhavan en silenci tà un arriu que devèva estar ua branca de l’Eira. Aquí, en tornar començar los psalmes a la glòria de Lug Samildanach que barrejavan senglas gotas de sang per las aigas negrassas. Que m’espiavan e que comprenoi quan ne parlavi pas la lor lenga. Tot qu’avèva sens lavetz e que comprenèvi lo perqué de la mea vienuda. Que m’avancèi tà l’arriu entà har l’auherença de la mea sang a un Diu desconegut. Que premèvi de totas las meas fòrças sus l’entalh que m’èra estada deishada com un eretatge pesuc, vienut peus atges mei luenhècs deu monde. Ua gota de sang que barrejava per las aigas de l’Eira, en rejúnher las autas qui l’esperavan. La ploja que s’estanquè e los crums negràs que deishèn las estelas paréisher. La mar grana, poderosa enemiga deu pinhadar que s’estremè aqueth ser, en deishar de devorar la tèrra. Los pins e las hemnas que renvièn per las pregondors lo Diu escur que vedoi en saunei. Que’u senteishi enqüèra uei, a soscar lo son tornar. Que desira véder a desaparéisher la tèrra devath las assautadas goludas de las andadas saladas e tornar regnar sus çò qu’apèra lo son monde…