Episòdi III

Per Theò Bajon

Fai mai d’una luna que mon fraire Andòr a pres l’endrechiera de Kautònà. Òlan l’a mandat ailà, afin de conóisser precisament la data de l’Assèt que vèn, e qu’auriá ja degut aver luòc dempuèi doas lunas, mai ges de messatgier venguèt que nos auriá anonciat l’Assèt d’ivern. Andòr es ara un òme. Es dotat d’un sens agut de l’observacion e Òlan a dich qu’aviá un don per ressentir la preséncia e lei murmurs deis enfants d’Òí. Siáu segur que vesiá en eu son successor dins la foncion de nòiade de Sarbà.

Mamà s’es absentada quauquei jorns per anar dau Fregòula fin ai montanhas. Adonc, ara, es a ieu de m’entrevar de la sosta, es lo premier còp que me fison una tala responsabilitat.

Sarbà, emai siá la pus pichòta sijddà du Sápmi tèn a quiòm pròche 200 estatjants. Cada matin, leis enfants son sota la responsabilitat dau nòiade que s’encarga de li aprene leis us, les tradicions e lei còntes de nòstre pòple. Ai gaire agut d’amics, lo mai dau temps jogave amb Andòr, o ben solet. Ben de segur, i a Càpà. Se siam rescontrats qu’aviáu pas que 96 lunes, eriam encara drollets e nos agradava de nos aluenchar de la sijddà per anar jogar sus lei replats que tresplomban Sarbà. Càpà es una joventa polida, e puèi a pas coma leis autrei. S’interessa au monde, a tot çò que se tròba en delà dei montanhas e de l’autra man de la mar glaciala. Bravam sovent lei nuechs e lei jorns de gieldit, qu’enebisson ai jovens e ai joventas non maridats de se veire. Parlam d’Òí, parlam dau passat, en quauqua part au fons de nosautrei, se sentèm diferents, e es per aquò que l’aime fòrça Càpà, sota son polit peu saur ses bèus uelhs blaus espètan de santat, e sa peitrineta…

Per que se pòscan maridar, una filha e un garçon, aquest fau que fague acte d’irgástallàn a la joventa, consistís aquò a li ofrir de belòias polidas, mai tanben de li raubar sei soliers, causa qu’es pas de bòn faire, e que demanda de gaubi, d’entraïnament. Andòr a ja assajat mai d’un còp, mai es pas quauquaren que l’atraís fòrça e li agrada mai de partir per la montanha, o de seguir leis instruccions d’Òlan afin de se melhorat dins son aprendissatge.

Un matin, Òlan a convocat un concil de la sijddà, mamà aviá pas tornada encara. Lo monde de Sarbà se son acampats a l’entorn dau grand dòla, qu’es lo fogau de la sijjdà, onte crema un enòrme fuòc. Es aquí que nos amassam per lei fèstas o lei concils, es aquí qu’organisam la vida de Sarbà. La nuech tombava quand totei leis estatjants de la sijddà se fuguèron instalats a l’entorn dau grand dòla, Òlan s’es auborat e d’una votz clara s’es exclamat : « Meis enfants, ieu me pause fòrça questions per çò que se pòu passar a Kautònà, e dins tot lo Sápmi. Ai paur per nòstre pòple, emai per Òí tanben… »