Episòdi II

Per Theò Bajon

Me dison Níls, siáu nascut a Sarbà, una dei pus pichòtei sijddàs de tot lo Sápmi. I vivèm confortablament, dins de grandei sostas ont cada familha troba son refugi e cada èstre son ostau. Maugrat lo fach que lo Sápmi tot es nòstra ostau, nòstra tèrra, siam regropats en sijddàs, caduna bailejada per un nòaide que ne’n prèn suenh, que parla ambe nòstrei fraires, qu’establís lei ligams que permeton d’èstre sempre ligat a Òí, e a seis enfants. Lo Sápmi dispausa de nombrosas sijddàs qu’ocupan lo territὸri, e recampan leis individús, per se parar de nòstrei fraires que nos pὸdon faire d’auvaris, coma lei nombrosas atacas de fènrirs, d’orribles bèstias de nèu, o encara dei grands frescs. Cada sijddà es independenta, mai toteis an de liames que permeton au Sápmi de prosperar. La mai granda sijddà es Kautònà au centre dau Sápmi, après lei montanhètas. Sarbà es la sijddà septentrionala dau Sápmi. L’òm ditz sovent qu’es aquí que fa lo mai fresc, mai ieu lo sabe pas vertadierament qu’ai pas jamai quittat Sarbà de ma vida. Cau dire que leis enfants coma ieu non pὸdon viatjar avans d’aguer 208 lunas de temps. Ieu, n’ai pas que 144.

Dins la sijddà, ocupam una sosta, ieu, mamà e Andòr. Andòr es mon fraire, vèn d’agantar sei 224 lunas. Ai jamai conegut mon paire. Òlan, lo nòaide de la sijddà a sempre dich qu’èra anat morir a Cap Nòrd, après aguer servit Akkà, la divessa dau monde sota-tèrra e filha directa d’Òí. Nòstra maire s’es sempre ocupada de nosautres, e Òlan s’es entrevat de nòstra educacion. Òlan es lo nòaide de la sijddà de Sarbà, tèn la direccion de la sijddà, independentament de totei leis autrei sijddà dau Sápmi. Cada 21 lunas, totei lei nòaides dau Sápmi van a Kautònà, per una assemblada excepcionala que se ditz Assèt. Es d’aqueu moment que l’ensems dei nòaides administran lei diferents afaires dau Sápmi. Avans que lo Sápmi foguèsse unificat sota aquesta forma d’organisacion, lei guèrras èran frequentas e lei ceardàs, qu’èran alora de tribús guerrieras se disputavan lo contraròtle dau Sápmi. Mai au moment de la terribla batèsta de Soahti, Akkà s’es revelhada de son sòm, e d’un gèst de la man, reversèt totei lei guerrièrs Sames, levèt puèi ais òmes lo sens de la guèrra e dau sang. Despuei aquest jorn d’aquí, lo pòple Same viu dins la patz de sei sijddàs, independentei leis unei deis autrei, dins una armonia que solet Òí li podiá ofrir. De nòstre instint guerrier, avèm pas gardat qu’aqueu de la caça, emai ne’n fasèm quasi plus usatge, assajant de viure en patz amb totei leis enfants d’Òí.