Lo futur de l’espècia umana

I a desparièrs mejans per dintrar en la sciéncia-ficcion. E la banda dessenhada pensi que tanben n’es un pro bon. L’amor per aqueste mejan de comunicacion pòt pas se limitar als joves. Un adult pòt perfièchament legir de bandas dessenhadas de sciéncia ficcion sens cap mena de vergonha. Aquò que se disiá abans, qu’èra una causa per mainatges, pensi que ja es istòria. Las bandas dessenhadas d’uèi lo jorn an pro imatges eroticas, de violéncia e amb arguments pro malaisits per far que los mainatges ne sián totalament perduts. Mas es benlèu aquò çò que nos ajudarà a viatjar en l’espaci e lo temps de la man d’una banda dessenhada coma Valerian.

Mai melhor ditz. Valerian (agent de l’espaci e del temps ) es una banda dessenhada de Pierre Cristin e Jean-Claude Mézières que ja es mai qu’un classic. Es tant classic dins lo mond de la banda dessenhada que qualqu’unes dison que George Lucas aguèt part de la sieuna inspiracion en tot crear los divèrses monds de la Guèrra de las Estelas en aquesta banda dessenhada. Poiriá èsser. Solament cal espiar amb atencion qualqu’unas de las sieunas imatges per veire qu’aquestes dos autors franceses an crotzat la frontièra de la imaginacion en tot laissar d’èsser un produch solament francés e venir un produch mondial. Pr’amor que Valerian (los primièrs albums avián solament aqueste nom e après se faguèt la correccion en tot i metre tanben e Laurelina ) e tanben Laurelina son ja part dels eròis de milions de lectors de totas las edats qu’an viatjat amb eles per l’espaci mai alunhat en tot cercar quin poiriá èsser lo futur de l’espècia umana. Perqué sèm aquí ? Cossí serà lo nòstre futur ? Es possible la salvacion de la nòstra espècia, e o meritam ?

Lo grand merit de Valerian e Laurelina es situar l’accion d’aquestes trabalhadors del sistèma de l’espaci e lo temps en una Tèrra futura sonada Galaxity. La sieuna tòca es arrestar las atacas de la meteissa umanitat vèrs lo sieu passat e aital poder transformar l’istòria de la planeta e de l’univèrs. Pr’aquò los dos agents espacio-temporals son enviats en divèrsas missions a travèrs de l’espaci o del temps per ensajar de sauvar la istòria cossí foguèt. Cal pas laissar cap cambi en lo passat se Galaxity vòl contunhar cossí es en lo futur. Una istòria coneguda ? Foguèt escricha fa ara 50 annadas ! Cristin e Mézières vòlon totjorn far pensar lo lector. Perqué es estada l’istòria de l’umanitat aital ? Pòt se cambiar quicòm ? O farem qualque jorn ?

Aquestas son solament qualqu’unas de las qüestions que nos podem far en tot legir Valerian e Laurelina. La belesa de l’amiga de Valerian – que en un principi no es cap agent de l’espaci e del temps coma Valerian mas que finís per o èsser – nos transpòrta a de mondes inimaginables e la sieuna intelligéncia sauva Valerian de mai d’un problèma mortal. En aquò los autors son luenh d’aver dessenhat la tipica banda dessenhada misogina de las annadas 60. E òc, pr’amor que lo primièr títol de Valerian e Laurelina apareguèt en 1967. Plan abans que fòrça filmes de sciéncia-ficcion de la nòstra epòca mai recenta e que ja forman part del nòstre imaginari collectiu. Valerian e Laurelina son anteriors a 2001, Odissèa en l’Espaci (1969) d’Stanley Kubrick e mai encara del primièr filme de la saga de La Guèrra de las Estelas (1977). Es doncas una banda dessenhada davancièra coma qualqu’unes prepausan ?

Ièu sòi pas pro valent de balhar una responsa. Solament podi dire que Valerian e Laurelina son una de las melhors bandas dessenhadas de l’istòria del genre de la sciéncia- ficcion. Pr’aquò son un classic. E finit fa pauc un autre còp l’integral – importa pauc en quina lenga quand se sap qu’es pas, malurosament, publicat en lengas coma l’occitan, lo catalan, basco o breton – e voliá vos explicar solament tres episòdis amb fòrça filosofia darrièr que pòdon illustrar lo naut contengut d’idèas qu’a aquesta banda dessenhada.

Lo primièr es Planvenguts a Aflolol. L’istòria de l’umanitat pendent lo futur mai alunhat aurà tanben ,segon Cristin e Mézières, d’aver los meteisses problèmas qu’avèm uèi lo jorn e qu’avèm agut totjorn. Pr’amor que son de caracteristicas essencialas de l’espècia umana e lo futur arrestarà pas l’umanitat de se comportar d’una forma parièra o semblanta. En aquò, lo futur prepausat per aquestes dos grands creadors de sciéncia-ficcion es pas gaire positiu.

Planvenguts a Aflolol

Aquesta es la ja coneguda istòria de l’egoïsme uman e cossí nos acompanharà pendent milièrs d’annadas en lo futur coma espècia animala. Los umans del sègle XXVIII son arribats al planeta Aflolol e en tot lo trobar sens abitants an decidit d’i bastir l’estructura industriala mai granda de tot l’univèrs. Aital, Aflolol serà lo planeta que balharà matèria prima e tanben bastida a totes los planetas ont demora l’espècia umana. Mas i a un pichon problèma que los umans avián pas imaginat. Aflolol a d’abitants.

Los aflololians tornan a la sieuna planeta mair après aver fach un long viatge espacial. Quand i tornan los umans saben pas que ne far. Valerian e Laurelina ajudan los aflololians en las sieunas demandas als umans. Ont pòdon viure se tota la planeta es ja ocupada ? De primièr los umans vòlon pas los acceptar. Puèi, arriban ordes de la Tèrra e balhan als aflololians las pejors tèrras de la planeta. Ailà los nadius de la planeta pòdon pas caçar, pas pescar. Pòdon pas far res.

Per melhorar l’imatge publica de l’umanitat los umans menan los aflololians a trabalhar en las usinas e las industrias d’Aflolol. La majoritat d’umans accèptan pas de balhar noiridura als aflololians sens una paga en argent. Aquesta es la decision que los umans an decidit prene après comprene que los aflololians poirán se morir de fam. Mas lo remèdi es encara pejor. Los aflololians son una espècia qu’a trabalhat jamai e que fa boicòt ailà ont son menats. Pr’aquò la planeta comença d’aver mai e mai problèmas de sabotatge. Cal cercar una autra solucion.

Fin finala, los aflololians decidisson de se n’anar de la sieuna planeta. L’ajuda e conselh dels agents de l’espaci e del temps son en aquò decisius. Mas ont anar ? Valerian e Laurelina tròban una solucion força ironica. Se la Tèrra a decidit de contunhar en Aflolol e tornar pas la planeta als sieus abitants originals benlèu cal iniciar una migracion de milièrs de navetas espacialas vèrs la Tèrra d’aflololians. Lo problèma serà ara dels abitants e del govèrn de la Tèrra ( qu’en aquela epòca a un autre nom; Galaxity) que se veiràn forçats a trobar una solucion digna e umanitària a aquesta paubra espècia qu’a perdut la sieuna planeta. Cal pas dire qu’aquò es un reflèxe de la nòstra epòca e de l’egoïsme uman qu’es totjorn amb nosautres. O avèm pas fach çò de meteis amb totas las populacions que son pas europèas ?

L’ambassador de las ombras

Aquesta istòria tanben es fòrça originala. En un ponh fòrça alunhat de l’espaci, Estacion Centrala, i arriban totas aquelas espècias qu’an perdut a travèrs de l’istòria la sieuna planeta maire. Es un refugi per centenats d’espècias de l’univèrs que pòdon o vòlon pas conquistar una autra planeta e aital tornar començar. Après i arribaràn d’espècias qu’encara an planetas e totes demoran amassa en un dels centres mai caotics de tot l’univèrs. Mas dens l’univèrs sonat Estacion Centrala i an normas. Se pòt pas far tot. E una de las espècias que mai problèmas balha es, o podem ja imaginar, l’espècia umana.

Valerian e Laurelina arriban a Estacion Centrala amb un embassador enviat per Galaxity que, un còp arribat es raubat. Tot l’istòria dels agents del espaci e del temps serà sus cossí pòdon trobar en una planeta artificiala coma Estacion Centrala l’enviat oficial dels umans. Après divèrsas aventuras lo troban mas solament per aver una decepcion. L’ambassador a un messatge que parla pas de patz als abitants d’Estacion Centrala. En aquò los umans semblan aver pas cambiat brica. Son arrogants e pensan que totas las civilizacions de l’univèrs an d’èsser jos eles.

La fin d’aqueste episòdi es genial. Totes los abitants d’Estacion Centrala tròban las condicions umanas insultantas. E decidisson – los qu’an planeta e los que n’an pas – d’enviar aquesta maudita raça umana luenh. Aital començarà çò que las cronicas espacialas de l’univèrs de Valerian e Laurelina an conegut puèi coma la Granda Migracion. De milièrs e milièrs de navetas espacialas auràn de laissar Estacion Centrala pr’amor qu’ara i a l’interdiccion sus los umans d’i demorar. Una fin meritada ?

Los espèctres d’Inverloch

Vaquí la darrièra istòria. Contunhi pas pr’amor que la paciéncia dels lectors poiriá finir lèu lèu. Las atacas dels umans a travèrs de l’istòria e l’espaci contunhan pendent tot lo sègle XXVIII. Fin finala, seràn los pròpris agents – pas Valerian e Laurelina, qu’o cal dire – de l’espaci e del temps los que destruiràn Galaxity ( la Tèrra futura), çò que nos rebremba que i a pas cap solucion per l’espècia umana. Un pauc trist mas benlèu realista. Es çò que Cristin e Mézières an volgut transmetre al lector.

Tot es perdut. Conservar l’istòria e l’espaci universal e de la Tèrra a servit pas per res. Valerian e Laurelina pòdon pas contunhar de viatjar a travèrs del temps en missions divèrsas. Ara, la naveta ont son solament pòt far sauts temporals entre la sieuna epòca e la Tèrra de 1950. Mas eles son los darrièrs umans del futur. L’ataca es estada tan granda que Galaxity – la Tèrra del futur – es pas jamai existida. E las atacas son estadas fachas dempuèi lo sègle XX. Cal trobar primièr qui a pogut far aital causa e après ….

Mas l’univèrs a d’autras planetas. N’i an milièrs. Valerian e Laureline pòdon pas solucionar çò que benlèu èra ja escrich: en tot viatjar per l’espaci amb d’amics del sègle XX arriban a conéisser lo colpable. Aqueste ditz aver creat l’umanitat fa milions d’annadas e a un filh que ditz aver mort en un cròtz fa XXVIII sègles. L’adversari es mai que poderós. Ja vos podètz imaginar qui es qu’a destruit la Tèrra fin finala. Dieu. Valerian e Laurelina pòdon pas lutar contra un enemic tant poderós. Cal desbrembar Galaxity e lo futur de l’umanitat. Aquesta, coma espècia, a pas de futur. Es aquò lo vertadièr futur de l’umanitat ?

Mas encara i a esperança, i a an d’autras planetas e d’autras espècias. L’univèrs es plen de vida e Valerian e Laurelina poirián tornar a èsser un Adam e Eva en tot fondar en una autra planeta una nòva umanitat. Una umanitat amb fòrça mai valors que non l’actuala. Ont l’amor e l’amistat foguèsson las normas principalas e ont la guerra foguèsse totalament enebida. Una umanitat que demorariá en una autra planeta- la Tèrra a pas solucion – e ont l’umanitat vòl viure cossí o fan d’autras civilizacions de l’Univèrs qu’o an fach dempuèi milions d’annadas. Una espècia entre milions d’autras que solament vòlon viure en patz en l’Univèrs. Un lòc ont benlèu i a lòc per totes. O podem encara far ?

Christian Andreu