De còps, quan se pensa en literatura fantastica o sciéncia-ficcion avem lèu dins lo cap de noms coma Tolkien o Asimov e desmembram de grands noms de la nòstra pròpria literatura, l’occitana. E la literatura d’en cò nòstre tanben a de noms que cal pas oblidar. Tanben dins un genre tan singular coma la sciéncia-ficcion. Un d’aqueles noms es Joan Frederic Brun.
Vertat es que Brun, benlèu, es mai conegut coma escrivan per sa poesia amb de libres coma Estius e secaresas (1979), Lo doç esglai (2003) o Legendari de las despartidas (2009). Mas lo Joan Frederic Brun que volèm elogiar uèi es un escrivan d’una òbra que deu èsser considerada coma un dels melhors libres de la sciéncia-ficcion contemporanèa occitana. Aquel libre es Lo retrach dau Dieu Negre.
Foguèt considerat a l’epòca, en 1986, coma un libre d’inspiracion originala qu’aviá pas res a veire amb los autres libres que se publicavan en occitan. Tanben foguèt, saique a causa de son originalitat, considerat coma lo primièr grand roman de sciéncia-ficcion en lenga occitana. Es aital que volèm elogiar una òbra que, legida 30 ans puèi, encara nos sembla una bèla òbra de sciéncia-ficion. E podèm pas que pensar, plan segur, qu’a influit sus d’autras literaturas pròchas coma la catalana o quitament la francesa.
Lo retrach dau Dieu Negre es una òbra mèstra de la sciéncia-ficcion en occitan. Aital o cal revendicar. Es un viatge al còp interior e exterior d’un personatge del futur que demòra dins un espaci-temps circular, çò que lo fa demorar e tornar nàisser coma un òme e, a l’encòp, coma un dieu.
Amb una descripcion onirica, coma se lo personatge principal foguèsse dins un sòmi, l’accion e los imatges marchan amb granda velocitat, un darrièr l’autre, e lo legeire demòra dins un futur que l’aluènha de la rotina del present ont rèsta quitament fins a se pausar la question filosofica de la plaça qu’a l’èsser uman sus la Tèrra, dins l’Univèrs.
Tot aquò pr’amor que Joan Frederic Brun vòl, amb sa pròsa, menar lo legeire a una interrogacion de nosautres meteisses coma umans e sus lo ròtle que jogam dins la vida, l’amor, e los èssers aimats dins un espaci de temps qu’es mai cort que çò que pensam. E revendicam uèi tornarmai Joan Frederic Brun coma escrivan de pròsa d’òbras coma Setembralas o Luònh, mas tanben coma un dels melhors autors de la literatura occitana de tot lo sègle XX. De segur lo nom de Joan Frederic Brun encara jòga uèi una granda influéncia sus los joves e los mens joves que vòlon escriure, en 2016, de bona sciéncia-ficcion en occitan. Es pr’amor d’aquò qu’es totalament recomandable.
En cèrca de l’amor perdut
L’accion se plaça sus Ishtar, una planeta qu’es la darrièra ont i a d’umans e ont après ela i a pas pus res. Aquí se parla una lenga mòrta dempuèi 10 000 ans, l’occitan, elegida demest totas las lengas qu’un jorn se parlavan sus una planeta nomenada Earth.
En escrivent dins un polit dialècte montpelhierenc, Joan Frederic Brun nos mena amb Fimbri e Gíria a travèrs d’una fugida de Ciutat, de la civilizacion e del progrès fins a un territòri de mai e mai primitiu ont demòra la salvatgina. En aquel viatge coneisson William Smith, un òme nascut sus la Tèrra fa de milièrs d’ans e que los menarà dins la bona direccion en cèrca de Gíria, la femna ideala e idealizada de l’amor quand Fimbri la pèrd.
Après una lucha amb los robòts Xorm A24 que los enseguisson dins lor fugida, Fimbri HKY 78645 tornarà rescontrar William Smith que l’ajudarà a cercar Gíria. Ara Fimbri a totjorn dins lo cap un gigant amb un cap de buòu, apelat lo Vuòh, coma ditz l’autor, e qu’èra estat un ancian dieu d’Ishtar.
Balança, un èsser d’energia e de lutz que ven del futur amb l’aparéncia de Gíria, l’acompanharà sus lo camin, e tanben dins l’amor. Serà amb Fimbri dins una recèrca que, pagina après pagina, es mai que mai desesperada.
L’identitat de William Smith revelada, lo viatge a la ciutat d’Atetlaan dins un possible rescontre amb lo dieu negre, lo Vuòh, confirma una linha argumentala que captiva totalament lo legeire e que lo fa valorizar fòrça positivament la narracion d’aquel mèstre monpelhierenc de la sciéncia-ficcion.
Volèm pas contar la fin del roman. Aquesta corta descripcion del retrach dau Dieu Negre fa pas justícia a un grand escrivan de sciéncia-ficcion occitan coma Joan Francés Brun. Cal doncas acabar aqueste article, fin finala, e recomandar, de segur, una lectura a travèrs de l’espaci e del temps pel legeire d’un grand autor de la sciéncia-ficcion occitana d’abans, mas tanben d’uèi, Joan Francés Brun.
Christian Andreu
Aquesta critica literària foguèt publicada lo 16 d’abril de 2016 en Jornalet, lo primièr quotidian en linha de lenga occitana.
diunegre.com 